Sygn. akt VI C 287/17 

UZASADNIENIE

wyroku z 24.01.2018 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

 

Pozwem z dnia 07 lutego 2017 r. Powodowie D. S. oraz R. S. wnieśli o zasądzenie od Pozwanego (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. solidarnie na rzecz Powodów kwoty w wysokości 39.584,04 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu Powodowie reprezentowani przez Pełnomocnika procesowego wskazali m.in., iż w dniu 17 listopada 2010 r. zawarli z pozwanym Bankiem umowę kredytu, na mocy której Pozwany Bank udzielił Powodom kredytu na warunkach w niej określonych oraz w Regulaminie udzielenia kredytów zabezpieczonych na nieruchomości. Umowa zawarta została przy wykorzystaniu wzorca umownego stosowanego przez Bank, którego treść nie podlegała negocjacjom pomiędzy stronami. Wskazano, iż zgodnie z § 2 ust. 1 umowy, kredyt został udzielony w walucie PLN w kwocie w wysokości 357.806,06 zł z oznaczonym okresem kredytowania na 408 miesięcy. Kredyt miał być indeksowany do (waloryzowany) do F. (...) Powodowie kwestionowali zapisy umowne dotyczące sposobu indeksacji waloryzacji, mechanizmu ustalania kursów zarzucając im, iż stanowią niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 3851 k.c. i bezskuteczność wobec Powodów jako konsumentów. Odwołano się do orzecznictwa krajowego jak i Trybunału Sprawiedliwości. Przedstawiono wyliczenie dochodzonej kwoty z odwołaniem się do historii rachunku za okres od 29.11.2010 r. do dnia 07.02.2017 r. oraz z symulacją wpłat z pominięciem mechanizmu indeksacji na chwilę do dnia wniesienia pozwu (pozew z załącznikami).

W złożonej odpowiedzi na pozew z dnia 11 kwietnia 2017 r. Pozwany (...) Bank spółka akcyjna z siedzibą w W. reprezentowany przez Pełnomocnika procesowego wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz Pozwanego kosztów według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany podnosił zarzut przedawnienia wskazując na sformułowanie powództwa dotyczącego nadpłaconych rat i okresowość tego rodzaju roszczenia. Wskazano, iż przedawnione jest roszczenia za okres od 28.12.2010 r. do 28.01.2014 r. Podniesiono zarzut z art. 411 k.c. jak i brak przesłanek z art. 410 § 2 k.c. Pozwany kwestionował, aby postanowienia umowy kredytowej zawierały klauzule abuzywne, albowiem Powodowie zawierali umowę w pełni świadomi zasad indeksacji i ryzyka. Związanego z kursem waluty. Pozwany zwracał m.in. uwagę na wykształcenie Powodów, miejsce zatrudnienia Powódki oraz status przedsiębiorcy Powoda. Strona Pozwana nadto zarzucała, iż powództwo Powodów zmierza do uzyskania bezpodstawnej korzyści poprzez zapewnienie sobie możliwości spłaty kredytu w złotówkach przy oprocentowaniu i jego zasadach właściwych dla kredytu walutowego, a Pozwany nigdy nie zawarłby umowy na takich warunkach. Pozwany ponadto kwestionował celowość, zasadność prowadzenia dowodu z opinii biegłego (odpowiedź na pozew).

Strony miały w sprawie możliwość składania pism przygotowawczych, przedstawienia stanowisk na rozprawie, w tym co do zapisów opisujących indeksację, jak i stanowiska co do opinii Biegłego. Pozwany co do opinii w istocie podtrzymał argumentację z odpowiedzi na pozew, wskazując, iż opinia nie może stanowić podstawy do uwzględnienia roszczeń Powodów. Strona Pozwana ostatecznie nie kwestionowała opinii, czemu dano wyraz terminie rozprawy. Stanowiska, co do istoty Pełnomocnicy Stron podtrzymali przed zamknięciem rozprawy. Przy czym Strona Powodowa na ostatnim terminie rozprawy wskazał – w kontekście stanowiska Strony Pozwanej z odpowiedzi na pozew, iż Pozwany nie zawarłby umowy przy pominięciu indeksacji i z zachowaniem oprocentowania z Umowy – iż wówczas należałoby przyjąć, iż Umowa jest nieważna, co również uzasadnia żądanie pozwu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W 2010 r. D. S. oraz R. S. (dalej także Konsumenci) pozostawali w związku małżeńskim i nie zawierali umów o rozdzielność majątkową. Wcześniej zaciągnęli kredyty konsumenckie, które spłacali i chcieli je skonsolidować, aby płacić jedną ratę kredytu. D. S. miała wówczas ciężką sytuację rodzinną. Sprawą konsolidacji kredytów konsumenckich zajmowała się D. S., która w tym celu udała się do (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. (dalej także Bank). Ówcześnie obje mieli wykształcenie średnie. Nie mieli wcześniej doświadczeń z kredytami waloryzowanymi/ indeksowanymi (kopia wniosku kredytowego, kopie składanych oświadczeń, kopia umowy – art. 245 w zw. z art. 309 k.p.c., w części dowód z przesłuchania Powodów – art. 299 k.p.c., art. 233 k.p.c.)

W dniu 04.11.2010 r. Konsumenci podpisali na druku Banku wniosek kredytowy (dalej także Wniosek). Z Wnioskiem się zapoznali się, przy czym wypełniał go pracownik Banku. Wniosek zawierał oświadczenie, iż w pierwszej kolejności przedstawiono o możliwości zaciągnięcia kredytu w PLN oraz , że w oparciu o symulację rat Konsumenci wybrali ofertę kredytu indeksowanego do waluty akceptując ryzyko związane ze wzrostem kursu waluty i tym samym miesięcznej raty i całego zadłużenia. Dalej jako walutę indeksacji wskazano (...), przy zmienny oprocentowaniu. Wypłata miała być jednorazowa, a raty annuitetowe z marża Banku 5,3 5. Podano też dane nieruchomości, która miała być przedmiotem zabezpieczenia. Zabezpieczeniem dodatkowym było ubezpieczenie niskiego wkładu własnego oraz jako zabezpieczenie przejściowe – ubezpieczenie do czasu wpisu hipoteki. Zaznaczona została także pozycja ubezpieczenia nieruchomości. Spłata miała następować automatycznie z rachunku, o założeniu którego Konsumenci wnosili we Wniosku. W załączniku do Wniosku przedstawiono informację o pożyczkach kredytach „do” konsolidacji, w tym kredyt hipoteczny, karty kredytowe, i pożyczki(kopia wniosku z załącznikiem k. 150-15). W związku z Wnioskiem kredytowym Konsumenci podpisywali przygotowane na wzorach Banku oświadczenia dotyczące danych osobowych, ubezpieczeń oraz oświadczenia dotyczące kursu waluty i ryzyka z tym związanego (kopia wniosku z załącznikiem k. 150-15). W dniu 17.11.2010 r. takie oświadczenia podpisali. Na tych oświadczeniach przedstawiono przykład wpływu zmiany kursu walutowego EUR na zmianę raty kredytu i całkowitą kwotę zadłużenia. Podano kurs kupna EUR z dnia uruchomienia kredytu jako 3,20 PLN, przykładowy spread walutowy 3,125%, 360 miesięcy jako czas spłaty i 6 5 oprocentowanie; następnie podano kursu sprzedaży EUR sprzedaży waluty EUR 3,30, 3,62, 3,94, 4,26 i 4,58 z podanymi odpowiednio poniżej wielkością kapitału do spłaty i wysokości raty (od 206.250 zł i raty 1606,50 zł do 286.250 zł i rata 2.228,17 zł). Poniżej zawarto druk oświadczeń o treści:

„Niniejszym oświadczam, że

1) na podstawie przedstawionego przykładu wpływu kursu walutowego na zmianę raty kredytu świadomie akceptuję ryzyko związane ze wzrostem kursu waluty i tym samym wzrostem miesięcznej raty

2) zapoznałem się z występowaniem spread walutowego i akceptuje jego wpływ na wysokość całego zadłużenia.”

Poniżej znajdowały się podpisy obojga Konsumentów, zaś na drugim dokumencie tej samej treści podpis tylko R. S. (k. 50-51, k. 48 i 52). Pracownik Banku mówił o ryzyku kursowym, jednak Konsumenci nie dostali informacji, w jaki sposób rata jest przeliczana. Konsumenci przyjmowali że rata może wzrosnąć. Rozumieli, iż kredyt udzielony im będzie w PLN, zaś mechanizm indeksacji dotyczyć będzie przeliczenia raty. Poza pouczeniami o ryzyku kursowym w kontekście oświadczeń z 17.10.2011 r. nie było dalszych informacji. R. S. nie zwrócił uwagi na indeksację, w zakresie załatwienia tej sprawy polegał na działaniach żony; nie wiedział, w jaki sposób są wyliczane raty. Nie dostali informacji jak ustalany jest kurs waluty, do której kredyt miał być indeksowany. Informację o zgodzie na kredyt uzyskali ustnie. W dniu 17.10.2010 r. umówiono spotkanie na podpisanie umowy kredytu. Był to ten sam dzień co złożenie podpisów dotyczących ubezpieczeń, danych osobowych i ryzyka kursowego. Nie otrzymali wcześniej projektu umowy do wglądu i sami też nie ubiegali się o uzyskanie takiego projektu (kopia dokumentacji z akt, w tym Wniosek, Umowa, oświadczenia podpisane przez Powodów – art. 245 w zw. z art. 309 k.p.c., w części dowód z przesłuchania Powodów – art. 299 k.p.c.).

Projekt umowy datowany na dzień 17.10.2010 r. nr (...) został podpisany przez Bank (...) (dalej powyższa umowa zwana także: Umowa). Konsumenci podpisywali Umowę jako małżonkowie, osoby fizyczne, bez związku z działalnością gospodarczą. Z tytułu spłaty kredytu zostali określeni jako dłużnicy solidarni. Kredyt został im udzielony na warunkach opisanych w Umowie oraz Regulaminie udzielania kredytów zabezpieczonych na nieruchomości (dalej także Regulamin). Konsumenci zobowiązali się m.in. do spłaty kredytu wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami wynikającymi z Umowy i harmonogramu spłat i aktualnej Taryfy Opłat i Prowizji Banku. Zgodnie z § 2 „Podstawowe warunki kredytu” kwota udzielonego kredytu wynosiła 357.806,06 a waluta kredytu PLN. Dalej wskazano na mechanizm indeksowania powyższego kredytu z waluta indeksacji (...). Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzania umowy wynosiła 5,47 % w stosunku rocznym. Zmienna stopa procentowa została ustalona jako suma stopy referencyjnej (...) (...)oraz stałej marży Banku w wysokości 5,30 punktów procentowych. Okres kredytowania wskazany został na 408. Kredyt miał być spłacany w równych ratach annuitetowych z terminem spłaty kredytu na 28 dzień każdego miesiąca. Kredyt miał zostać przeznaczony na spłatę wymienionego we Wniosku (załączniku) kredytu hipotecznego oraz spłatę zobowiązań nie związanych z działalnością gospodarczą, rolniczą oraz na sfinansowanie opłat związanych z kredytem ((...)i niski wkład). Określono warunki wypłaty kredytu, który (inaczej niż we Wniosku) miał być wypłacony w transzach. Dalej podano sumy ubezpieczenia przy ubezpieczeniu nieruchomości, ochronnym na życie, pomostowym a także niskiego wkładu. Nieruchomość stanowiąca przedmiot zabezpieczenia należało do R. S.. W ust. 7 § 2 Umowy podano „Koszty kredytu”:

- rzeczywista roczna stopa procentowa – 7,83 %

- całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Umowy 503.418,50 zł (466562,69 PLN odsetki naliczone szacunkowo, 1499,99 PLN

– koszty ubezpieczenia niskiego wkładu, 35355,82 PLN

– koszty płatności składki na ubezpieczenia na życie, 23,31 PLN

– szacunkowe koszty ubezpieczenia mienia, 200 PLN koszty ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego, 19 PLN podatek od czynności cywilnoprawnych.

Wskazano też bez podawania kwot opłaty, prowizje bankowe zgodnie z Taryfą oraz koszty z tytułu różnic kursowych i spread walutowego w przypadku kredytów indeksowanych, także bez podania kwot, choćby szacunkowych. Jako łączną szacunkową kwotę wszystkich kosztów podano 503660,81 PLN.

W § 5 Umowy wskazano w ust. 6, iż w przypadku kredytów indeksowanych kredyt będzie uruchomiony po przeliczeniu wg kursu kupna waluty ogłoszonego w siedzibie Banku w dniu dokonywania wypłaty kredytu lub jego transzy, a wysokość spreadu walutowego będzie miała wpływ na wysokość uruchomionej oraz pozostałej do spłaty kwoty kredytu. W § 6 (...) określono warunki spłaty; wysokość raty i termin spłaty miał określać Harmonogram spłat, który miał zostać przesłany niezwłocznie po uruchomieniu kredytu lub jego pierwszej transzy. Bank zobowiązywał się do przekazania Kredytobiorcy kolejnych harmonogramów spłat przed terminem spłaty raty obliczonej na podstawie nowego oprocentowania, zaś w przypadku wypłaty kredytu w transzach bank miał przesyłać Kredytobiorcy nowe harmonogramy spłat, niezwłocznie po uruchomieniu każdej transzy. Spłata kredytu, za datę spełnienia świadczenia z tytułu spłat kredytu uznawano dzień wpływu środków do Banku. Zgodnie z ust. 11 § 6 w przypadku kredytu indeksowanego spłacanego w PLN rata kredytu miała być przeliczana wg kursu sprzedaży waluty ogłoszonego w siedzibie Banku w dniu dokonania spłaty, zaś w przypadku kredytu indeksowanego spłacanego w walucie indeksacyjnej rata kredytu rata kredytu miała być płatna w tej walucie. W okresie spłaty kredytu indeksowanego Konsumentom w Umowie przyznano prawo do zmiany sposobu spłaty kredytu na spłatę w walucie indeksacji albo w walucie PLN. W przypadku wcześniejszej częściowej spłaty Bank był uprawniony do pobranie prowizji zgodnie z odpowiednią Taryfą Opłat i Prowizji. W przypadku braku spłaty Bank był uprawniony do naliczania odsetek od zadłużenia przeterminowanego , a oprocentowanie tego rodzaju miało być ogólnodostępne w placówkach Banku. W § 8 ust. 6 wskazano na zastosowanie stawki referencyjnej (...)dla waluty (...)/EUR. W § 11 Umowa przyznawała obu stronom prawo do rozwiązania Umowy za 30 dniowym terminem wypowiedzenia. , a w każdym czasie za porozumieniem stron. W przypadku zaległości w płatności 2 kolejnych rat kredytu Bank miał pisemnie wezwać Konsumentów do zapłaty w terminie 7 dni z rygorem wypowiedzenia Umowy. Od następnego dnia po wypowiedzeniu całe zobowiązanie z tytułu udzielonego kredytu stawało się wymagalne i traktowane było jako zadłużenie przeterminowane. W § 12 ust. 4 Umowa przewidywała na rzecz Banku w przypadku stwierdzenia przez Bank zagrożenia spłaty kredytu z uwagi na niekorzystne zmiany kursu waluty i wzrost ryzyka kursowego; w celu ograniczenia tego ryzyka Bank miał wystąpić do Konsumentów z wnioskiem o dokonanie przewalutowania kredytu, a w przypadku braku współpracy ze strony Konsumentów, bank zastrzegł na swoją rzecz prawo do renegocjacji warunków Umowy. W § 13 zamieszczono oświadczenie, iż Konsumenci zapoznali się z Umowa Regulaminem i załącznikami i że oświadczyli, że ich treść jest im znana. Jednym z załączników poza Regulaminem, oświadczeniami z 17.10.2010 r. (opisanymi wyżej) było także pełnomocnictwo dla Banku do dysponowania środkami na rachunku bankowym. Spłata miała następować automatycznie z rachunku, na jakim Konsumenci mieli gromadzić środki pieniężne. W.w. kredyt udzielony w PLN, a indeksowany do (...) miał być spłacany wedle Harmonogramu w PLN po przeliczeniu w ramach indeksacji (kopia Umowy k. 22-35). W regulaminie, który stanowił integralną część Umowy w § 1 przedstawione były definicje pojęć m.in.:

- (...)jako rynkową stopę procentową i stopę referencyjną dla potrzeb ustalania oprocentowania kredytów w walutach wymienialnych (...) i EUR,

- (...)jako rynkową stopę procentową i stopę referencyjną do ustalania oprocentowania kredytów w złotych,

- spread walutowy jako różnice między kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej ogłaszany przez Bank w tabeli kursów walut.

Wśród definicji nie była zdefiniowana, odrębnie opisana tabela kursowa Banku. W § 5 ust. 4 Regulamin wskazywał, iż kredyt indeksowany walutą (...)/EUR będzie wypłacany wedle kursu kupna tej waluty ogłoszonego w siedzibie Banku w dniu dokonania wypłaty. Za czynności wykonywane na zlecenie Konsumentów Bank pobierał opłaty, które określał samodzielnie w Taryfie Opłat i Prowizji obowiązującej w dniu dokonania czynności. Zmiana umowy mogła być dokonana na wniosek Konsumentów w zakresie dopuszczalnym przez Bank (§ 9 Regulaminu). W Regulaminie sposób tworzenia tabeli kursowej w siedzibie Banku nie został opisany i było tez wyjaśnienia z jakich przyczyn wypłata kredytu Konsumentom miała nastąpić w oparciu o przeliczeniu z zastosowaniem kursu kupna, a z jakich przyczyn przy spłacie miał być stosowany kurs sprzedaży. Bank w Regulaminie przyznał sobie prawo do jego zmiany. Z obowiązkiem doręczenia zmienionego regulaminu Konsumentom z prawem do wypowiedzenia Umowy w terminie 30 dni. Regulamin w § 12 ust. 5 przyznawał także Bankowy prawo do zmiany spread walutowego tj. zasad jego ustalania z obowiązkiem doręczenia zmienionych zasad Konsumentom (k. 41-47). Przy podpisaniu Umowy poza oświadczeniami z 17.10.2010 r. Konsumentom nie zostały zaprezentowane symulacje rat kredytu na przyszłość z uwzględnieniem ewentualnych zmian kursu waluty (...) w przyszłości. Nie otrzymali też informacji o zasadach tworzenia tabel kursowych, a w konsekwencji spread walutowego. Przy czym Konsumenci wiedzieli, że kurs waluty może ulec zmianie oraz że przeliczenie służy ustaleniu wysokości raty kredytu. Po podpisaniu Umowy złożone zostały dyspozycje uruchomienia kredytu. Wraz z Umową Konsumenci otrzymali Prognozowany harmonogram spłat. Raty podane w wysokości waluty kredytu kształtowały się od 28.06.2011 r. w kwotach po 689,27 PLN (waluta kredytu PLN), kilka poprzednich było w wysokości odpowiednio 781,92 zł i 828,07 zł. Saldo po spłacie poszczególnych rat było malejące przy czym nie została podana waluta salda kapitału po spłacie. Poza tym rzeczywisty harmonogram miał zostać dopiero przesłany (kopie dokumentów z akt, w tym kopia Umowy, oświadczeń towarzyszących umowie, w tym o ryzyku kursowym dla waluty EUR, dyspozycje uruchomienia kredytu, kopia wniosku, kopia Regulaminu – art. 245 w zw. z art. 309 k.p.c., w części dowód z przesłuchania Powodów – art. 299 k.p.c., art. 233 i 231 k.p.c. ).

Kredyt został Konsumentom wypłacony przez Bank. Strony wykonywały umowę. W dniu 10 czerwca 2011 Strony podpisały aneks do tej Umowy. Zmiana dotyczyła zabezpieczenia § 2 ust. 6 z podaniem hipoteki mieszkalnej z wartością zabezpieczenia 608270,30 PLN. Do księgi wieczystej nieruchomości (...) wpis hipoteki umownej w wysokości 608270,30 zł tytułem kapitału odsetek i innych należności ubocznych w związku z w.w. Umową zmienioną Aneksem nr (...) z dnia 10.06.2011 r. nastąpił w dniu 3 sierpnia 2011 r. (k. 36-37 – kopia aneksu – art. 245 w zw. z art. 309 k.p.c., treść Aneksu niesporna – art. 230 k.p.c., dane z księgi wieczystej powszechnie dostępne, jawne – art. 228 § 1 k.p.c., art. 2-3 ustawy z dnia 06.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece).

Bank z rachunku Konsumentów tytułem spłaty rat kredytu (rat kapitałowo – odsetkowych) w PLN pobrał w okresie od 29 listopada 2010 roku do 30 stycznia 2017 roku wyniosła 175.166,65 zł. Przy zaś pominięciu sposobu dokonywanej indeksacji kredytu udzielonego w PLN do waluty (...) w ramach zapisów Umowy oparciu o postanowienia Umowy z § 6 ust. 10 w zw. z § 1 ust. 2 pkt 26 i 12 ust. 5 i 6 Regulaminu, Bank uzyskałby z tego samego tytułu rat kapitałowo – odsetkowych kwotę 139.034,14 zł. W takim wypadku różnica między kwotą rzeczywiście pobraną przez Bank z rachunku Konsumentów, a kwotą jaką Bank pobrałby po pominięciu zapisów określających mechanizm indeksacji wyniosłaby 36.132,51 złotych. Przy z kolei pominięciu sposobu indeksacji a zastosowaniu zamiast określonej w Umowie stawki referencyjnej (...), stawki(...) Bank w okresie od zawarcia umowy od 17.10.2010 r. do dnia 07.02.2017 r. pobrałby od Konsumentów kwotę 200.655,41 złotych, zaś do dnia 12.10.2017 r. kwotę 212.355,71 złotych ( dowód z opinii biegłego sądowego K. J. – art. 278 k.p.c., wysłuchanie Biegłego na rozprawie, dokumentacja z akt, harmonogram, historia operacji na rachunku do spłaty – art. 245 w zw. z art. 309 k.p.c.).

Do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerami kolejno (...), (...) i (...) są wpisane następujące postanowienia:

15. a) „Kredyt jest indeksowany do (...)/USD/EUR, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna (...)/USD/ EUR według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy” - numer wpisu (...) wpis z dnia 15.05.2012 r. wyrok z 14.12.2010 r. XVII AmC 426/09 Sądu Okręgowego w Warszawie i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2011 r. - sygn. akt VI Ca 420/11
16. b) „W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia spłaty" numer wpisu (...) wpis z dnia 15.05.2012 r. wyrok z 14.12.2010 r. XVII AmC 426/09 Sądu Okręgowego w Warszawie i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2011 r. - sygn. akt VI Ca 420/11
17. c) „Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży (...) z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50" – numer wpisu (...) wpis z dnia 05.08.2014 r. wyrok z dnia 27.12.2010 r. XVII AmC 1531/09 Sądu Okręgowego w Warszawie, i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 maja 2013 r. VI ACa 441/13

Odnośnie do kredytów indeksowanych do waluty obcej stanowiska zajmowały sądy powszechne (art. 228 § 1 k.p.c. fakt powszechnie znany rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone prowadzony przez Prezesa UOKiK, – art. 228 § 1 k.p.c., sam fakt - podawany przez Strony - zajmowania stanowisk co do tego typu kredytów przez sądy – niesporny – art. 230 k.p.c.).

W Dzienniku Ustaw 2011 r., nr 165, poz. 984 opublikowano ustawę z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy — Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (dalej także Nowelizacja). Ustawa ta wprowadzała m.in. zmian y w ustawie z dna 29 sierpnia 1997 r. — Prawo bankowe; w art. 69 Prawa bankowego w ust. 2 po pkt 4 dodano pkt 4a: „4a) w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu,”; dalej dodano po ust. 2 ust. 3: „3. W przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie. W tym przypadku w umowie o kredyt określa się także zasady otwarcia i prowadzenia rachunku służącego do gromadzenia środków przeznaczonych na spłatę kredytu oraz zasady dokonywania spłaty za pośrednictwem tego rachunku.”; dalej po art. 75a dodano art. 75b: „Art. 75b. 1. Wykonanie uprawnienia, o którym mowa w art. 69 ust. 3, nie może wiązać się z poniesieniem przez kredytobiorcę dodatkowych kosztów. 2. Bank nie może uzależnić wykonania przez kredytobiorcę uprawnienia, o którym mowa w art. 69 ust. 3, od wprowadzenia dodatkowych ograniczeń, w szczególności nie może zobowiązać kredytobiorcy do nabywania waluty przeznaczonej na spłatę rat kredytu, jego całości lub części, od określonego podmiotu. 3. Otwarcie i prowadzenie rachunku, o którym mowa w art. 69 ust. 3, jest wolne od opłat w przypadku, gdy kredytobiorcą jest konsument w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny. 4. Przepisy ust. 1—3, art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz ust. 3 stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych.”. W nowelizacji w art. 4 postanowiono, iż w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b ustawy, o której mowa w art. 1, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone — do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. Ustawała weszła w życie 26.08.2011 roku (fakt powszechnie znany art. 228 § 1 k.p.c. – wejście w życie ustawy).

Konsumenci w trakcie wykonywania umowy przestali akceptować stan, jaki powstał przy wykonywaniu Umowy w związku ze stosowaniem przez Bank przeliczeń opartych na Tabeli Banku. W 2016 r. skierowali do Banku wezwanie do zapłaty z dnia 23.11.2016 r. wzywając Bank do zapłaty kwoty 33.082,80 złotych w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Bank odmówił spełnienia świadczenia pieniężnego i udzielił odpowiedzi przy piśmie z dnia 28.12.2016 r. kwestionując stanowisko Konsumentów co do oceny na gruncie niedozwolonych klauzul umownych. Ostatecznie w sprawie nadpłaty z tego tytułu skierowali pozew o zapłatę kwoty 39.584,004 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Pozew wnieśli 10.02.2017 r. Odpis pozwu został doręczony Bankowi w dniu 21.03.2017 r. Konsumenci nie zawierali z Bankiem aneksów dotyczących zmiany sposobu spłaty zadłużenia, w tym z zastosowaniem możliwości spłaty bezpośrednio w walucie indeksacji. (w części okoliczności niesporne – art. 230 k.p.c., kopie załączników do odpowiedzi na pozew, w tym wezwania do zapłaty, pisma Banku, dowód doręczenia odpisu pozwu z akt – art. 308 i 309 k.p.c., w części dowód z przesłuchania Powodów – art. 299 k.p.c.).

W sprawie niniejszej ustaleń faktycznych dokonano w zakresie okoliczności istotnych, niezbędnych dla rozstrzygnięcia; część z nich opierała się na art. 229 i 230 k.p.c. przy posiłkowaniu się w szczegółach dokumentacją, kopiami dokumentów– art. 245 i 244 k.p.c. w zw. z art. 309 k.p.c. Nie było sporu co do: treści podpisanej Umowy kredytowej, samej treści wniosku kredytowego, samej treści podpisanych przez Powodów oświadczeń towarzyszących wnioskowi kredytowemu ( z zastrzeżeniem poniższym informacji czy wpływu waluty EUR k. 50 i 51), co do udzielania i wypłaty kredytu w kwocie 357.806,06 złotych, co do treści Regulaminu. Nie było też sporu, iż kredyt został zaciągnięty w związku z konsolidacją innych kredytów konsumenckich i jednego hipotecznego na cele mieszkaniowe. Co do okoliczności dotyczących podpisania Umowy, przyczyn jej podpisania, jakich informacji udzielono Powodom czy i jakie negocjacje prowadzono - z uwagi na rozbieżności w stanowiskach, a także w ocenach – przeprowadzono w granicach wniosków dowodowych postępowanie dowodowe. Należy przypomnieć, iż stosownie do art. 385 1 § 3 i 4 k.c. ciężar dowodu, iż postanowienie umowne było uzgodnione z konsumentem indywidualnie – tj. iż konsument miał rzeczywisty wpływ na dany zapis umowny - spoczywał na Pozwanym. Dokumentacja zebrana w sprawie, w tym podpisywane oświadczenia przez Powodów odnośnie ryzyka kursowego w aspekcie „symulacji” raty przy walucie EUR, a nie (...) jak i zeznania Powodów nie dawały podstaw do przyjęcia, aby na kształt zapisów określający sposób indeksacji ( przeliczeń z zastosowaniem tabel) Powodowie mieli rzeczywisty wpływ. Pouczenie na dokumencie opisującym ryzyko kursowe dotyczyło innej waluty, a poza tym żaden z dokumentów – poza ogólnym oświadczeniem na Wniosku, który również stanowił wzór bankowy, nie wskazywał, jaka konkretna informacja została Powodom przekazana; z zeznań Powodów w tym zakresie spójnych wynikało, iż wiedzieli, że kurs waluty (...) może ulec zmianie i że służy przeliczeniu kredytu do spłaty. Jednak ani dokumenty, ani ich zeznania nie wskazują, aby Powodom wyjaśniono sposób tworzenia tabeli kursowej, jaki ma to wpływ na koszty kredytu i przyszłą ewentualną wysokość ich zobowiązania pod kątem oceny możliwości spłaty danego kredytu czy i w jaki sposób mogą być dokonywane zmiany zasad określenie spread walutowego. Także Regulamin do Umowy nie zawierał pełnej informacji w tym zakresie poza ogólnymi stwierdzeniami. Z żadnego też dowodu nie wnika, aby Powodowie mieli wpływ na tworzenie tabeli kursowej przez Bank, która stanowiła – jak wynika z Umowy, Regulaminu podstawę do określenia wysokości ich zobowiązania do spłaty. Zeznania Powodów były wiarygodne prawie w całości; Sąd nie ujawnił w ich głównym nurcie sprzeczności istotnej, która podważałaby możliwość oparcia na tym dowodzie ustaleń faktycznych. Tu jednak należy zaznaczyć, iż z uwagi na pewne nieścisłości odnośnie do szczegółowego przebiegu okoliczności związanych z umową Sąd dawał pierwszeństwo dowodowi z dokumentów, ich kopii. Po danym upływie czasu pewne niedokładności co do szczegółów mogły się pojawić przy zeznaniach. W tym miejscu Sąd podkreśla, iż w oparciu o treść Umowy, Wniosku w zestawieniu z zeznaniami ustalił, iż Powodowie mieli możliwość zapoznawania się z dokumentami, w tym z Umową i Regulaminem oraz że Powódka zapoznała się z tymi dokumentami w całości. Co do Powoda zaś należało uwzględnić jako wiarygodne zeznanie, którego nie podważały zeznania Powódki, iż miał wiedzę o głównych elementach, jednak szczegóły i załatwienie sprawy pozostawił Powódce, swojej żonie; w tym też przedmiocie podejmując świadomie decyzję. Z zeznań Powodów wynikał także wniosek ( art. 231 i 233 k.p.c.), iż byli świadomi, iż kredyt zostanie im wypłacony w złotówkach oraz że indeksacja do (...) służy przeliczeniu rat do spłaty. Żadna ze Stron nie zgłaszała dowodu z zeznań świadków, w tym z pracowników Banku, których podpisy widnieją na dokumentach kredytowych (art. 6 k.c., art. 385 1 § 4 k.c.). Jeśli idzie o wyliczenia i ustalenia kwot rzeczywiście pobranych w okresie od 17.11.2010 r. do chwili wniesienia pozwu czyli de facto do końca stycznia 2017 r. ( data pozwu w aspekcie dnia spłaty raty wynikającego z Umowy, Regulaminu) Sąd Rejonowy oparł się na dowodzie z opinii biegłego sądowego z zakresu ekonomii, finansów i zarządzania (...) (art. 278 k.p.c.), jak i na dokumentacji bankowej, w tym historia rachunku ( art. 245 i 309 k.p.c.). Na dowodzie z opinii tego Biegłego sądowego Sąd oparł się także jeśli idzie o wyliczenia hipotetyczne związane z zarzutami odpowiednio Strony Powodowej i Pozwanej. W aspekcie m.in. zarzutów Pozwanego co do zarzuty możliwości bezpodstawnego wzbogacenia w ramach powództwa czy nadużycia prawa Sąd ustalił także w okresach podanych przez Pozwanego, jaką kwotę uzyskałby Bank przy pominięciu nie tylko mechanizmu dokonanej indeksacji, ale przy przyjęciu stawki (...). Nie ulegało wątpliwości, iż w tym ostatnim wariancie Powodowie musieliby uiścić większą kwotę niż ta rzeczywiście od nich pobrana ( różnica jako „niedopłata wyniosłaby wówczas : -25.488,76 zł). Jeśli idzie o specjalność Biegłego, należy zaznaczyć, iż w sprawie nie było rozpatrywane powództwo z art. 357 1 k.c. dotyczące wprowadzenia zmian czy nawet rozwiązania umowy, gdzie inny rodzaj specjalności ( z zakresu np. bankowości) mógłby być bardziej właściwy; Powodowie żądali zwrotu kwoty z tytułu nienależnego świadczenia; dowód z opinii biegłego zaś miał służyć udowodnieniu wysokości poprzez uzyskanie od biegłego odpowiednich wyliczeń. Co do zasady w zakresie wyliczeń arytmetycznych w większości wypadków nie jest niezbędna wiedza specjalna w rozumieniu art. 278 k.p.c., jednak w tej sprawie specjalna wiedza była konieczna dla przejrzystego przedstawienia w rozsądnym czasie wyliczeń i analizy dokumentów rachunkowych, bankowych i kredytowych i odpowiedniego zaprezentowania wyników wyliczeń w odpowiednich tabelach, które będą przejrzyste przede wszystkim dla Stron postępowania. Wnioski opinii zostały zaprezentowane w sposób jasny; opinia nie zawiera sprzeczności podważających jej wartość dowodową. Nie dają ku temu podstaw oczywiste omyłki pisarskie (określenie Banku), na jakie trafnie skądinąd uwagę zwróciła Strona Pozwana, ale zarazem, jakie zostały wyjaśnione przy wysłuchaniu Biegłej. Biegła przy wysłuchaniu udzieliła też dodatkowych informacji w aspekcie zastrzeżeń Pozwanego jak i w związku z uwagą Strony Powodowej. Biegła podała też, iż nie spotkała się z umową, w której znajdowałoby się oprocentowanie oparte na stawce referencyjnej(...) przy kredycie złotowym. Zarazem wskazała na znaczenie dla oceny, który z kredytów jest „tańszy” na sprawę kapitału do spłaty i konieczność przeliczeń porównawczych z danego dnia. W ocenie Sądu Rejonowego nie było podstaw do kontynuowania czynności dowodowych w oparciu o art. 286 k.p.c. wobec treści złożonej opinii i wyjaśnień Biegłej w czasie ustnego wysłuchania na rozprawie. Dalszych wniosków dowodowych Strony poza już przeprowadzonymi nie zgłaszały. Żadna ze stron nie zgłaszała zarzutów co do podpisów czy autentyczności dokumentów ( art. 244, 245 i 252-253 k.p.c.). Niektóre okoliczności znane były na zasadzie art. 228 § 1 k.p.c. Dotyczy to wejście w życie ustawy z 29.07.2011 r. ( tzw. antyspreadowa) czy wpisów do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa UOKiK. Nie było też sporu w zakresie twierdzeń, iż na gruncie zagadnienia indeksacji i klauzul niedozwolonych zapadały orzeczenia sądowe. Niektóre z materiałów dowodowych nie zostały opisane w sposób szczegółowy wyżej ani opisane poprzez odtworzenie ich pełnej treści; trzeba jednak pamiętać, iż celem ustaleń faktycznych nie jest ustalenie pełnej treści każdego z przedstawionych dokumentów czy jego kopii, ale ustalenie faktu istotnego dla rozstrzygnięcia na podstawie całokształtu zebranego materiału dowodowego. Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne jak wyżej.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż Powodowie nie zgłaszali żądania/powództwa z art. 189 k.p.c.; domagali się zapłaty, a nie ustalenia przez sąd w drodze rozstrzygnięcia będącego wyrokiem, iż dany stosunek prawny, Umowa jest nieważna czy bezskuteczna. Zarzut nieważności został de facto podniesiony w głosie końcowym w kontekście stanowiska Strony Pozwanej z odpowiedzi na pozew jako zagadnienie prejudycjalne w zakresie żądania stanowiącego powództwo tj. żądania zapłaty w niezmienionym kształcie. Powodowie wnosili o zasądzenie solidarnie na swoją rzecz kwoty głównej i odsetek oraz nadto kosztów procesu z uwzględnieniem spisu kosztów. Pozwany wnosił o oddalenie powództwa i o zasądzenie kosztów procesu solidarnie od Powodów, podnosząc m.in. zarzut przedawnienia.

Z uwagi na status kredytobiorców – Powodów i datę podpisanej umowy oraz art. 66 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim należy przyjąć, iż do umów zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Skoro Strony zawarły umowę w 2010 r. dla oceny tej Umowy należałoby się odwołać do ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001r., nr 100, poz. 1081). Ustawa ta jednak nie ma zastosowania do umów wprawdzie o kredyt konsumencki, jednak o wysokości większej niż 80.000 złotych albo równowartości tej kwoty w innej walucie niż waluta polska. Jak wynika z ustaleń kwota kredytu to 357.806,06 złotych. To z kolei daje podstawę do odwołania się do przepisów: ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz.U. z 1997 r., nr 140, poz. 939 ze zm. – stan na chwilę zawarcia Umowy; dalej PB), a także do przepisów Kodeksu cywilnego (dalej k.c.). W kontekście waluty umowy, indeksacji do waluty obcej należało też sięgnąć w uzasadnionym zakresie do przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2002 roku Prawo dewizowe (Dz. U. z 2002 r., nr 141, poz. 1178 ze zm., dalej PD). Nadto należy się też odwołać do dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (dalej: Dyrektywa). W tym ostatnim wypadku wprawdzie Dyrektywa nie stanowi źródła prawa pierwotnego, ale jedynie wtórne (pochodne), to jednak ten akt unijny ma znaczenie przy wykładni polskich przepisów, w szczególności tych, które mają stanowić wyraz implementacji danej dyrektywy.

Z poczynionych ustaleń wynika, iż Powodowie zawierali Umowę jako konsumenci tj. nie w związku z działalnością gospodarczą (art. 221 k.c.). Status przedsiębiorcy czy inny zawodowy nie wynika z samej Umowy i wniosku kredytowego. Celem kredytu było uzyskanie środków na cele związane z konsolidacją innych zobowiązań, które odpowiednio dotyczyły celów mieszkaniowych, konsumenckich. Z kolei kredytodawcą był przedsiębiorca – Bank. W procesie sporu co do legitymacji po obu Stronach nie było. Charakter działalności gospodarczej, bankowej Banku - Pozwanego wynika wprost z przepisów PB, jak i danych z KRS Pozwanego. M.in., treść Wniosku, podpisanej Umowy, treść Regulaminu obowiązującego w dniu podpisania Umowy, oświadczeń towarzyszących i zarzuty stawiane w procesie (także w ramach kontroli indywidualnej) podlegały ocenie m.in. na gruncie art. 58 k.c., 65 k.c., 60 i 61 k.c., (...) k.c., art. 384, 385, 3851 k.c., 410 § 2 i 411 k.c., a także art. 69 PB.

W ocenie Sądu Rejonowego nie było podstaw do uznania, iż Umowa podpisana przez Strony jest nieważna. Jak stanowi art. 60 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Zgodnie z art. 65 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje, a w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Z treści Umowy, Wniosku kredytowego (w tym w części dowód z przesłuchania Powodów, wniosku o przesłuchanie strony Pozwanej czy jako świadka osoby podpisującej Umowę ze strony Banku nie było) wynika wprost, iż obie Strony chciały zawrzeć Umowę, określiły kwotę kredytu (357.806,06), walutę kredytu (PLN), opłaty, prowizje, czas kredytowania, oprocentowanie ze wskazaniem, że może (ale nie musi) ulec zmianie, przystąpiły do jej realizacji, określono zobowiązanie po stronie Powodów do spłaty kredytu z wprowadzonym dodatkowo elementem w postaci mechanizmu indeksacji przy spłacie. Przez kilka lat Strony wykonywały Umowę w jej istotnych postanowieniach: kredyt został wypłacony, wykorzystany, zrealizowano zabezpieczenia, był spłacany. W tym ostatnim zakresie należy wskazać, iż co do właśnie sposobu spłaty tj. określenia wysokości rat, jakie Powodowie mieli spłacać, a więc co do poszczególnych zapisów w Umowie Powodowie zgłosili zarzuty i zastrzeżenia na gruncie art. 3851 k.c. i dopiero w aspekcie stanowiska Strony Pozwanej z odpowiedzi na pozew, Powodowie dodatkowo wskazali na podstawy do rozważenia nieważności całej Umowy. Zarzut abuzywności sposobu ustalania wysokości rat kapitału do spłaty nie stanowi w ocenie Sądu o nieważności Umowy kredytowej. Istotne postanowienia umowne na gruncie art. 69 PB zostały ustalone między Stronami. Poza tym przepis art. 3851 k.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 58 k.c. i wprowadza w przypadku zapisów niedozwolonych sankcję niezwiązania konsumenta tymi zapisami w relacji dwustronnej między stronami danej umowy. W konsekwencji zarzut abuzywności z pozwu w okolicznościach tej sprawy co do mechanizmu indeksacji, sposobu jej dokonania nie podważa - w szczególności na gruncie podstawowej zasady kontraktowej pacta sunt servanda – uprzednio wyrażonej woli zawarcia Umowy. W ocenie Sądu Rejonowego przeciwna wykładnia prowadząca do przyjęcia wniosku o nieważności Umowy podważałaby wyżej powołaną zasadę kontraktową, w tym art. 353, 3531 k.c. i art. 65 k.c. W odpowiedzi na pozew znalazło się stanowisko Pozwanego, iż Pozwany nie zawarłby umowy przy pominięciu indeksacji i pozostawieniu stawki referencyjnej(...), jednak ten element nie został poparty odpowiednimi wnioskami dowodowymi czy odpowiednimi szerszymi twierdzeniami natury faktycznej. Takie stanowisko zarazem pomijałoby szczególną sankcję z art. 3851 k.c., który nie daje podstaw do zastępowania zapisów umowy innymi, przy ewentualnym uznaniu poszczególnych postanowień za niedozwolone. Nadto przy uznaniu nawet takiej interpretacji o nieważności prowadziłoby to do nadużycia prawa w rozumieniu art. 5 k.c. w dwustronnych relacja kontraktowych. Wyjątki od zasady pacta sunt servanda z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu w płaszczyźnie prawa prywatnego potwierdzają jedynie tą zasadę. Wynika to z przyjętej ogólnej reguły swobody umów i precyzyjnie określonych wyjątkami od tej zasady w art. 3531 k.c. Przepis ten przewiduje, iż strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z tymi zasadami koresponduje także brzmienie art. 58 k.c., który stanowi w § 1, iż czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy; w § 2 Ustawodawca wskazał, iż nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, z kolei w § 3 wskazano, iż jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. W ocenie Sądu Rejonowego (z przyczyn opisanych szczegółowo poniżej na gruncie art. 3851 k.c.), możemy mówić jedynie o tym, iż dane zapisy umowne należy uznać za niewiążące Powodów jako konsumentów w relacjach z pozwanym Bankiem. Gdyż bez tych zapisów, jako niewiążących, Umowa może być wykonywana i przy jej realizacji obie Strony winny współdziałać stosownie do art. 354 i 355 k.c. i tak jak nakazują to dobre obyczaje kontraktowe. Oczywiście w sytuacji nadzwyczajnej zmiany stosunków, każdej ze Stron kontraktu przysługuje ochrona dodatkowa w drodze powództwa z art. 3571 k.c. W ramach tego żądania można domagać się oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania, wysokości świadczenia albo nawet orzeczenia o rozwiązaniu stosunku prawnego. W sprawie niniejszej takie powództwo główne czy wzajemne nie zostało jednak wytoczone. Wracając do głównego zarzutu powództwa także przepisy o klauzulach niedozwolonych są wyrazem w pewnym sensie dążenia do utrzymania kontraktu, albowiem wprowadzają szczególny skutek „niezwiązania” konsumenta zapisami umownymi wskazując, na związanie umową w pozostałym zakresie. Idąc dalej należy stwierdzić, iż żaden z ówcześnie obowiązujących przepisów prawa czy sama natura umowy kredytowej (przepisy PB w tym art. 69) nie sprzeciwiały się czy nie uniemożliwiały zastosowania mechanizmu waloryzacji/indeksacji kredytu do waluty obcej. Nie ma podstaw do uznania, iż kredyt indeksowany do innej waluty jest nieważny. Możliwość funkcjonowania takiego kredytu wynika z art. 3531, 358-3581 k.c. To stanowisko potwierdza także uchwalona w 2011 r. opisana wyżej Nowelizacja z 2011 r. Prawa bankowego, która określiła taki rodzaj kredytu literalnie - kredytu indeksowany/waloryzowany do waluty obcej. Przepisy prawa prywatnego nie wprowadzają jednak zamkniętego katalogu umów i poza umowami nazwanymi funkcjonują stosownie do art. 3531 k.c. umowy niezwane. Stąd należało zbadać, w jaki sposób mechanizm indeksacji przy kredycie indeksowanym został wprowadzony do danej umowy, jak został w niej zapisany czy był przedmiotem indywidualnych uzgodnień z konsumentem i czy konsument jako druga strona umowy kredytowej (umowy wzajemnej) został „włączony” w sensie podmiotowym w proces indeksacji czy też jego uczestnictwo w trakcie realizacji umowy zostało sprawdzone tylko do ponoszenia ryzyka i niekorzystnych skutków takiego sposobu ustalenia wysokości rat, kapitału do spłaty. Podpisana Umowa wraz z Regulaminem zawierają istotne elementy umowy opisane art. 69PB. Zgodnie z art. 69 PB umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie (dokument z 17.11.2010 r.) i określać w szczególności: strony umowy (Powodowie i Pozwany ), kwotę i walutę kredytu (357806,06 PLN), cel, na który kredyt został udzielony (konsolidacja kredytu hipotecznego, kredytów konsumenckich), zasady i termin spłaty kredytu (raty równe miesięczne, środki pobierane z rachunku Powodów w złotych polskich, tu pojawia się element dodatkowy w zakresie sposobu ustalenia wysokości raty w ramach kredytu indeksowanego do waluty obcej), wysokość oprocentowania kredytu i jego zmienność (opisane w Umowie i Regulaminie tu pojawia się dodatkowo sposób zmiany oprocentowania), sposób zabezpieczenia spłaty kredytu (m.in. hipoteka), zakres uprawnień Banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu (pełnomocnictwo do rachunku, sprawa zmian w Regulaminie, zmiany zasad w aspekcie spread walutowego), terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy (opisane w Regulaminie). Istotne elementy umowy niezbędne dla kreacji kontraktu i jego realizacji przy zastosowaniu art. 354 i 355 k.c. zostały zawarte w Umowie i jej Regulaminie. Jeśli idzie o kwotę kredytu, jego waluty zostało to wprost jednoznacznie sformułowane, kredyt został udzielony w kwocie 357.806,06 złotych. W ramach oceny zapisów o kredycie, walucie kredytu i walucie do której kredyt miał zostać waloryzowany należy odróżnić sprawę sformułowań prawa (język prawny) od sformułowań czy nazewnictwa opisującego pewne zapisy prawne (język prawniczy), czy też od sformułowań z innych dziedzin (także jeśli idzie o pojęcia kredytu „złotowego” czy „walutowego”). Indeksacja w przypadku kredytu Powodów oznaczała wyrażenie wysokości zadłużenia w walucie obcej w wyniku powiązania ich zobowiązania mającego podlegać spłacie z walutą obcą; w ramach indeksacji wysokość kapitału do spłaty, wysokość raty ustalono poprzez Tabele kursu waluty tworzone przez Bank. Taki wniosek płynie z wykładni zapisów umowy na gruncie art. 65 k.c. Przy czym sama spłata również następowała w złotych polskich, a wiec w walucie udzielonego kredytu. Brak zakazu umów z kredytem indeksowanym nie oznacza jednak wyłączenia stosowania przepisów dotyczących szczególnej ochrony konsumenta – art. 3851 k.c. w ramach poszczególnych zapisów umownych określających sposób indeksacji. Zgodnie z art. 358 § 1 k.c. (brzmienie z czasu podpisania Umowy) z jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. W tym kształcie przepis obowiązuje od 24.01.2009 r., gdyż poprzednio stanowił, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Także to poprzednie imperatywne brzmienie i rygoryzm z tego płynący został istotnie ograniczony. W szczególności art. 9 PD podlegał zmianom w ten sposób, iż zakres tych ograniczeń dewizowych został zmniejszony. W każdym razie ani w.w. przepis Kodeksu cywilnego ze stanu na chwilę zawarcia Umowy przez Strony oraz Ustawa – Prawo dewizowe nie stanowiła dla pozwanego Banku w 2010 r. w zakresie obrotu dewizami. Stąd, również w kontekście tych przepisów nie można uznać, iż doszło do naruszenia przepisów prawa (art. 58, 69 PB czy art. 3531 k.c.) w zakresie określenia waluty obcej, do jakiej kredyt udzielony w złotówkach był indeksowany. Z tych wszystkich przyczyn nie ma podstaw (zagadnienie badane także z urzędu) do uznania Umowy Stron za nieważną.

Nie zostały w sprawie zaprezentowane twierdzenia faktyczne i dowody (art. 3 k.p.c., art. 187 k.p.c. i art. 6 k.c.) pozwalające na ustalenie, iż Pozwany nie wykonał albo wykonał odmiennie niż zapis umowny dane zobowiązanie w zakresie przeliczenia w ramach kredytu indeksowanego w oparciu o stosowaną przez siebie Tabelę, tak jak opisywał to Umowa i Regulamin. Z ustaleń wynika, iż Bank stosował przeliczenia w oparciu o tworzoną przez siebie jednostronnie Tabelę kursową. Takie jednostronne uprawnienie po stronie jednej tylko ze Stron kontraktu do ustalenia wysokości zobowiązania drugiej strony wprowadziła sama Umowa i za nią Regulamin - § 6 ust. 10 Umowy w zw. z § 1 pkt 26, § 7 i § 12 ust. 5 i 6 Regulaminu W ocenie Sądu Rejonowego należy odróżnić ewentualną ocenę wykonania umowy z art. 471 k.c. w zw. z art. 472 k.c. od sprawy oceny, iż dane postanowienie, zapis umowny wykonywany przez jedną ze stronę kontraktu ma stanowić niedozwoloną klauzulę umowną. W tym ostatnim wypadku Ustawodawca przewidział inną - szczególną konstrukcję skutków prawnych przy przyjęciu abuzywności danego postanowienia umownego i do tej szczególnej oceny z art. 3851 k.c. Rozwiązanie przyjęte w art. 3851 k.c. ma nadto kształt przepisu szczególnego w stosunku do przepisu natury ogólnej z art. 471 k.c. Niezależnie jednak od tego w kontekście waluty żądania pozwu należy wskazać, iż ani w przypadku ewentualnego roszczenia odszkodowawczego, ani w przypadku roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia nie ma podstaw do przyjęcia, iż świadczenia te winny być wyrażone w walucie (...). Powodowie zasadnie wyrazili swe żądanie w PLN. W sytuacji uznawania sposobu wyliczenia (indeksacji) za niedozwolony i niewiążący konsumenta oraz okoliczności, iż mimo niezależnie od indeksacji kredyt był spłacany w złotych polskich po uprzednim jedynie przeliczeniu zapłaty, Powodowie mogli dochodzić zapłaty tylko w walucie polskiej. Sąd Rejonowy (co sygnalizowano powyżej w uzasadnieniu) uznał, iż postanowienia Umowy, a zatem i zawarte w Regulaminie dotyczące w odpowiednim zakresie tzw. klauzuli indeksacyjnej tj. w części określającej sposób indeksacji poprzez zastosowanie tworzonych jednostronnie przez Bank Tabel kursowych i z możliwością zmiany zasad ustalania spreadu walutowego stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 3851 § 1 -3 k.c., a w konsekwencji świadczenia pobrane przez Pozwanego w oparciu o taki sposób przeliczenia w ramach kredytu indeksowanego zawarty w tych postanowieniach stanowią świadczenia w tej części nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. Nienależne świadczenie zaś podlega zwrotowi – art. 405 w zw. z art. 410 k.c.

Przepis art. 3851 k.c. (stan na chwilę zawarcia Umowy) stanowi w § 1, iż postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W § 2 Ustawodawca ustalił, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. W § 3 określono, ze nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. W § 4 wskazano, iż ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Zarzut z pozwu o abuzywności zapisów w zakresie sposobu indeksacji należało odnieść na gruncie prawa do zasad wynikających z § 6 ust. 12 Umowy w zw. z § 1 ust. 2 pkt 21 i 26 i § 12 ust. 5. Ten zarzut w tym przedmiocie był zarazem zasadny na gruncie art. 3851 k.c.

Zgodnie z art. 69 PB przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Jak wynika z ustaleń i także stanowisk Stron Powodowie uzyskali kredyt w kwocie 357.806,06 PLN i w złotych polskich mieli dokonać spłaty; kwota i waluta udzielonego kredytu została więc określona. Umowa ta, była jednak o tyle szczególna, iż przewidziano, że powyższy kredyt zostanie indeksowany do waluty obcej na potrzeby określenia wysokości zobowiązania po stronie Konsumentów do spłaty, w tym wysokości raty kapitałowo – odsetkowej. Sama możliwość indeksacji nie jest sprzeczna z prawem, w tym z celami wynikającymi z w.w. Dyrektywy i jako taka może, a wręcz powinna być przedmiotem negocjacji i uzgodnień w ramach art. 3531 k.c., jeśli ma stać się elementem umowy. W przypadku zaś umów z konsumentami postanowienia w tym przedmiocie muszą być szczegółowo omówione w trakcie negocjacji co do zapisów w umowie i jednoznacznie sformułowane w sposób zapewniający rzeczywisty wpływ na ich kształt dając także zobiektywizowaną możliwość wzajemnej kontroli przez Strony realizacji tych zapisów przy wykonywaniu umowy. Aby zatem każda ze Stron w ramach Umowy miała możliwość sprawdzenia i oceny czy dana wysokość zobowiązania po jej stronie została wyliczona poprawnie. W szczególności ten sposób – z punktu widzenia kosztów kredytu i wysokości przyszłych zobowiązań powinien być przedmiotem indywidualnych negocjacji przy zawarciu umowy, tak aby konsument był świadomy, w jakim kształcie przyjmuje na siebie zobowiązania w ramach spłaty.

Z załącznika Dyrektywy (pkt 2) wynika, iż m.in. nie narusza warunków, zgodnie z którymi dostawca usług finansowych zastrzega sobie prawo do zmiany stopy procentowej płaconej przez konsumenta lub jemu należnej, lub zmiany wysokości opłat za inne usługi finansowe bez wcześniejszego powiadomienia, o ile istnieje uzasadniona przyczyna takiego postępowania pod warunkiem, że dostawca usług będzie zobowiązany do jak najszybszego powiadomienia o tym drugiej strony umowy, która uzyska prawo do niezwłocznego jej rozwiązania. W Dyrektywie Załącznik pkt 1j) uznano jednocześnie za niedozwolone postanowienie, które umożliwiają sprzedawcy lub dostawcy według własnego uznania, jednostronnej zmiany warunków, bez uzasadnionego powodu wymienionego w umowie, a w punkcie 1l) uznano za niedozwolony warunek, którego skutkiem, celem jest możliwość ustalania ceny towaru w momencie dostawy lub umożliwienie sprzedawcy towarów lub dostawcy usług podwyższenia cen bez zapewnienia konsumentowi prawa do unieważnienia umowy, jeśli w obu przypadkach cena jest zbyt wysoka w stosunku do cen obowiązujących w chwili składania zamówienia. W tej Dyrektywie we wstępnej części wskazano m.in., iż umowy powinny być sporządzane prostym i zrozumiałym językiem, a konsument powinien mieć faktycznie możliwość zapoznania się z wszystkimi warunkami a wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na jego korzyść.. Nadto tylko w przypadku posłużenia się prostym i zrozumiałym językiem nie podlegałyby ocenie warunki określające świadczenia główne czy dotyczące wynagrodzenia. W Dyrektywie wskazywano także, że umowa w pozostałej części – w przypadku uznania niektórych postanowień za niedozwolone – wiąże, jeśli jest możliwe po wyłączeniu warunków nieuczciwych (art. 4, 6, 3 i część wstępna Dyrektywy). W Dyrektywie w części wstępnej wskazano m.in.:

„…zgodnie z zasadą ustanowioną pod nazwą „Ochrona gospodarczych interesów konsumentów”, zgodnie z powyższymi programami: „nabywcy towarów i usług powinni być chronieni przed nadużyciami ze strony sprzedawców lub dostawców, w szczególności przed jednostronnymi standardowymi umowami i niedozwolonym wyłączaniem z umów podstawowych praw”; „…umowy powinny być sporządzane prostym i zrozumiałym językiem, a konsument powinien mieć faktycznie możliwość zapoznania się ze wszystkimi warunkami umowy, a wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na jego korzyść;” „Państwa Członkowskie powinny zapewnić, aby nieuczciwe warunki nie były zamieszczane w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami oraz, jeżeli jednak takie warunki zostają w nich zawarte, aby nie były one wiążące dla konsumenta, oraz zagwarantować żeby umowa obowiązywała strony zgodnie z zawartymi w niej postanowieniami, pod warunkiem, że po wyłączeniu z umowy nieuczciwych warunków może ona nadal obowiązywać;” „…sądy i organy administracyjne Państw Członkowskich muszą mieć do swojej dyspozycji stosowne i skuteczne środki zapobiegające stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich,”.

Z kolei w art. 3 Dyrektywy zapisano: „1. Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. 2. Warunki umowy zawsze zostaną uznane za nie wynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej.”

Na gruncie art. 69PB i szczegółowych postanowień zawartej przez Strony Umowy należy przyjąć, iż mamy do czynienia z umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, a także wzajemną. Wzajemność wynika stąd, iż przyjęte w Umowie oprocentowanie, które ulega zmianie na mocy decyzji Pozwanego w określonych przez niego warunkach, z pewnością przewyższa założenia dotyczące ewentualnej inflacji. W ramach tego oprocentowania Pozwany ma uzyskać zysk, ekwiwalent (korzyść), nie zaś tylko spłatę kredytu w jego urealnionej (zwaloryzowanej na dzień spłaty) wartości. Skoro zaś umowa ta jest wzajemna, to jej ogólne zasady wynikają także z zasad Kodeksu cywilnego m.in. art. 487 § 2 k.c. W ocenie Sądu Rejonowego ustawa, w tym art. 385 1 k.c. nie wprowadzają wyłączeń w ramach oceny, jakie elementy umowy sąd ma brać pod uwagę przy ocenie naruszenia dobrych obyczajów czy rażącego naruszenia interesów konsumenta. Nie ma zapisu w ustawie, który wprowadzałby wyłączenie w zakresie zagadnienia ekwiwalentności świadczeń. Wobec funkcjonujących w obrocie pojęć takich jak kredyt złotowy, kredyt denominowany, kredyt walutowy, kredyt indeksowany do waluty, kredyt złotowy indeksowany do innej waluty przy zawieraniu Umowy należało uprzednio uzgodnić z Powodami w sposób indywidualny sposób tej indeksacji, skoro kredyt udzielony w PLN miał być indeksowany następnie do waluty (...). Uzgodnienia te winny zapewniać Powodom jako konsumentom rzeczywisty, a zatem realny wpływ na ukształtowaniu takich postanowień umownych, które dotyczyć będą ustalenia wysokości zobowiązania po ich stronie w trakcie wykonywania Umowy w dłuższym okresie czasu. Z żadnego dowodu nie wynika, aby Powodowie de facto uzyskali, w jaki sposób zostanie ustalona wysokość ich przyszłych zobowiązań; ich wiedza dotyczyła stosowania kursu z pominięciem jednak zasad jego ustalenia (Tabeli kursowej) i zasad ustalania spreadu walutowego. Żaden też dowód nie wskazywał czy Konsumentom wyjaśniono w ramach kredytu indeksowanego czy Bank przy takim kredycie dokonuje obrotu walutą, czy dokonuje transakcji na rynku międzybankowym w związku z koniecznością odpowiedniej obsługi tego kredytu indeksowanego. Przedstawione dowody, w tym kopie oświadczeń Powodów na temat ryzyk i kredytu towarzyszące Wnioskowi kredytowemu i Umowy, Regulaminu nie są dowodem tego, jakie w istocie konkretne informacje i zagadnienia omówiono i czy istotnie dotyczyły waluty indeksacji, skoro na przykładach wpływu waluty na wysokość raty i kapitały zaprezentowano wpływ waluty EUR. Złożenie więc podpisu pod takimi opracowanymi przez Bank wzorami oświadczeń czy zapisów w Umowie nie oznacza indywidualnego uzgodnienia, w braku rzetelnej informacji na temat sposobu ustalenia wysokości raty do spłaty, kapitały do spłaty. W sprawie nie został zgłoszony dowód z przesłuchania tej osoby czy osób, które ze strony Banku ( podani w umowie) podpisywali umowę czy prowadzili ewentualne rozmowy przy składaniu Wniosku. Powodowie zaś, którzy uczestniczyli w tych zdarzenia w swoich zeznaniach nie wskazywali na uzyskanie informacji o zasadach tworzenia spread walutowego i kursów odpowiednio kupna i sprzedaży w ramach Tabel kursowych. Indeksacja była jednym z elementów Umowy w ramach określenia sposobu spłaty zadłużenia, albowiem decydowała o sposobie wyrażenia wysokości zobowiązania do spłaty w danym miesiącu w oparciu o stworzoną w danym czasie przez Pozwanego Tabelę kursową. Tu należy też zauważyć, iż ten sposób miał też przełożenie na wysokość kapitału do spłaty, co pozostawało także w związku z uprawnieniem do ewentualnej wcześniejszej spłaty. Pominięcie czy nieprzeprowadzenie takiego sposobu ustalenia wysokości zobowiązania do spłaty w ramach kredytu indeksowanego nie oznacza zarazem, iż pozwany Bank na wniosek Powodów nie udzielił kredytu, czy nie chciał go udzielić ani że Powodowie nie byli zobowiązani do zwrotu udzielonego kredytu, o jaki się ubiegali i jaki następnie został im udzielony. Nie oznacza to też, iż Bankowi nie są należne prowizje, oprocentowanie ( wynagrodzenie, zysk). Nawet uznając dane postanowienie jako dotyczące świadczenia głównych, to także to postanowienie umowne musiałoby być sformułowane w sposób jednoznaczny – jednoznaczny dla konsumenta ( przeciętnego, rozsądnego konsumenta), co w okolicznościach tej sprawy nie miało miejsca. Ani Umowa, ani Regulamin nie określają bowiem zasad tworzenia Tabel, zasad ustalania spread w sposób umożliwiający zobiektywizowaną kontrolę tego procesu. Konsument nie wie czy i kiedy oraz w jakim zakresie kurs w Tabeli ulegnie zmianie, a także jakie są konsekwencje i dla której strony w zakresie różnic kursowych między kursem kupna i sprzedaży. Definicje z Regulaminu w tym odnośnie spreadu są ogólne bez podania zasad tworzenia. To z kolei potwierdza stan braku uzgodnień i stosownych informacji przy zawarciu umowy i podważa tym samym twierdzenia, aby doszło przekazania skonkretyzowanej informacji Powodom poza przedstawieniem im wzorów oświadczeń i Umowy do podpisu. Skoro zaś tworzenie tych kursów i zasad ustalania spread jest elementem wykonywania Umowy do druga strona kontraktu winna mieć tego świadomość opartą na jasnych zapisach Umowy, Regulaminu. Poza tym dostęp do Tabeli nie oznaczał udziału w jej kształtowaniu, ale co najwyżej bierną obserwację w wysokości kursu określonego w Tabeli przez Bank. Ten mechanizm w Umowie nie jest w istocie wyjaśniany, a to przede wszystkim Umowa jako podstawowy dokument w relacjach dwustronnych między Stronami winien opisywać te elementy, które z punktu widzenia obu Stron są ważne dla doprowadzenia do jej wygaszenia poprzez wzajemne spełnienie zobowiązań z niej wynikających na zasadzie współdziałania przy jej wykonywaniu. Powodowie nie uczestniczą w podejmowaniu decyzji, wyborze zasad przeliczeń, nie uczestniczą w tworzeniu Tabeli i nadto nie mają też możliwości sprawdzenia czy dana Tabela stanowiąca podstawę dla określenia ich przecież zobowiązania podlegającego spłacie została utworzona w sposób prawidłowy i czy będzie tworzona w przyszłości w sposób prawidłowy mając na uwadze długoterminowy charakter podejmowanego zobowiązania do spłaty. Wybór przez Powodów w sposób ogólny konstrukcji kredytu indeksowanego nie oznaczał świadomego wyboru sposobu ustalenie wysokości zobowiązania do spłaty w ramach takiego indeksowanego kredytu. Powodowie we Wniosku nie złożyli oferty przeliczenia ich przyszłych zobowiązań w dany sposób i ten sposób nie został też sprecyzowany w Umowie, gdyż poprzestano na przyznaniu Bankowi uprawnienia do ustalenia kursów, spreadów. Z punktu widzenia Banku rzecz jest o tyle jasna, iż sam tworzy Tabelę i sam też dokonuje przeliczenia. Z punktu widzenia konsumenta: rozsądnego, ale najczęściej nieposiadającego specjalistycznego wykształcenia, doświadczenia w sektorze bankowym, w zasadach waloryzacji, indeksacji do innych walut, denominacji czy wiedzy na temat innych pojęć z zakresu szeroko rozumianej inżynierii bankowej rzecz w szczegółach pozostaje sprawą niejasnych i obcych sformułowań. W powyższej sytuacji postanowienia dotyczące określenia sposobu indeksacji – przeliczenia i ustalenia wysokości zobowiązania do spłaty są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy Powodów jako konsumentów na gruncie całokształtu zapisów umownych. Powodowie zostali wyłączeni z mechanizmu indeksacji na rzecz Tabeli kursów walut pochodzącej od Banku. Stawia to Powodów jako konsumentów na pozycji rażąco słabszej w trakcie trwania długoletniej umowy. W aspekcie tego kursu waluty (przeliczeń) świadczenie na ich rzecz nigdy nie wzrośnie, zaś świadczenie na rzecz Pozwanego z tytułu zwrotu – niezależnie od sprawy naliczanego oprocentowania - będzie podlegać zmianom w jego realnej wartości i może ulec znacznemu wzrostowi kosztem drugiej strony umowy znacznie przekraczając te koszty, które podano w Umowie w § 2 ust. 7. W tym miejscu należy podkreślić, iż w pozycji § 2 ust. 7 pkt m) koszty z tytułu różnic kursowych (spread) choć wymienione nie zostały określone. Nie została przedstawiona ich górna maksymalna granica, która stwarzałaby na chwilę zawarcia Umowy podstawy dla konsumenta do oceny czy danego zobowiązania jest w stanie się świadomie podjąć. Do dwustronnej i wzajemnej umowy wprowadzono zapis umowny, który dotykając praw obu Stron pozostaje poza sferą wpływu i decyzji Powodów zarówno w dniu podpisania Umowy, jak i w trakcie jej wykonywania. Powodowie nie uzyskali w umowie żadnego prawa, które włączałoby ich w trakcie długoletniej umowy w mechanizm indeksowania ich comiesięcznych zobowiązań do zapłaty, w określenie wysokości raty do spłaty. O wysokości świadczenia, jakie podlegać ma spłacie na rzecz Banku decyduje sam Bank, gdyż tylko Bank określa kurs w Tabeli i zasady tworzenia spreadu. Co jednak ważniejsze z uwagi na szersze kompetencje Banku do tworzenia takich kursów nie ma w Umowie czy Regulaminie zapisanych elementów, które w sposób zobiektywizowany pozwalałyby na weryfikację tych ustaleń Banku. Te elementy pozostają w sferze ocen tylko jednej strony Umowy. Powodowie ponoszą prowizje, opłaty ( również określane jednostronnie przez Pozwanego), odbierane są od nich pełnomocnictwa co do rachunków bankowych, które mają obsługiwać spłatę kredytu, ustanawiają zabezpieczenia, uiszczają oprocentowanie i ich świadczenie w ramach zmiany kursu już nie wzrośnie, a jednak pozostają wyłączeni z procesu ustalenia wysokości raty do spłaty. Umowa i Regulamin nie przyznaje Powodom takich uprawnień w zakresie tworzenia, któregokolwiek z kursów czy opłat. Powodom nie zostało przyznane prawo do tworzenia jakichkolwiek taryf czy tabel. Przede wszystkim jednak nie zostały przewidziane sprawdzalne kierunki zmian kursu, ich stopień czy granice odpowiednio maksymalne z punktu widzenia interesów Konsumentów ( świadomość co do wysokości zaciągniętego zobowiązania w aspekcie zdolności kredytowej) i minimalne z punktu widzenia interesu Banku ( zysk – działalność bankowo prowadzona w formie spółki prawa handlowego, spółki akcyjnej). Wprowadzona Nowelizacja z 2011 r. i w ogóle możliwości zmiany umowy ze spłatą walucie indeksacji nie usuwają skutków abuzywności w.w. zapisów umownych w zakresie sposobu indeksacji. Powodowie bowiem uzyskali kredyt w walucie polskiej, a mieliby go przy zmianie takiej spłacać w walucie obcej w oparciu o kurs decydujący poza nimi o wysokości ich zobowiązania. Tylko na korzyść Banku Umowa w § 12 ust. 4 przewidywała prawo do renegocjacji umowy „z uwagi na niekorzystne zmiany kursu waluty i wzrost ryzyka kursowego”. W Regulaminie przyznano Bankowi prawo do zmiany zasad ustalania spreadu walutowego- § 12 ust. 5 i 6. Od zadłużenia przeterminowanego pobierane miały być odsetki od zadłużenia przeterminowanego – dzienne na dzień sporządzenia Umowy 20 % w stosunku rocznym. Konsumentom przyznano wprawdzie prawo do wcześniejszej spłaty, ale bez możliwości uniknięcia sposobu ustalenia wysokości zobowiązania do spłaty i z obowiązkiem uiszczenia prowizji (§ 6 ust. 16). Indeksacja do waluty (...) jak wynika ze stanowiska Pozwanego – uprawniała do wprowadzenia korzystniejszego oprocentowania przy stawce referencyjnej (...) z indeksem (...) jednakże przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie wprowadzają imperatywnych nakazów powiązania danego rodzaju oprocentowania z walutą kredytu, choć może i ma to pewnie swoje uzasadnienie ekonomiczne. W braku jednak norm w tym przedmiocie bezwzględnie obowiązujących sprawy te mogły i powinny być przedmiotem negocjacji umownych przy jednoczesnej rzetelnej informacji o ofercie kredytowej z odpowiednim uzasadnieniem ekonomicznym, bankowym dla danego oprocentowania i uwzględnieniem słusznych interesów konsumenta. W konsekwencji poczynione wyżej ustalenie faktyczne, iż przy stawce(...) ( bez zachowania też sposobu indeksacji) Powodowie zapłaciliby kwotę wyższa niż w rzeczywistości za dany okres objęty pozwem nie stanowi przesłanki negatywnej na gruncie art. 385 1 § 1 k.c. ani z art. 5 k.c. Konstrukcja ochrony konsumentów przyjęta przez Ustawodawcę także w aspekcie w.w. Dyrektywy nie przewiduje prawa do wprowadzenia zmian w zakresie innych zapisów czy ich zastępowania. Ustawodawca wskazuje na sankcję niezwiązania konkretnym abuzywnym zapisem i tylko na taka sankcję. Nie można tu też tym samym zastosować art. 56 k.c., albowiem dotyczy on nie treści czynności prawnej - umowy, ale jej skutków. Skutkiem z kolei nie jest ustalenie wysokości świadczenia jednej ze stron. Poza tym taka ingerencja w kontrakt z pominięciem drogi odpowiedniego powództwa z art. 357 1 k.c. zmierzałaby do obejścia tego przepisu i normy szczególnej z art. 385 1 k.c. Trzeba dodać, iż okoliczność, iż wysokość, stopień ewentualnej indeksacji, materializuje się z chwilą określenia wysokości raty, jej zapłaty w danej kwocie nie stanowi przesłanki negatywnej dla oceny abuzywności zapisu umowy. Ta materializacja jest faktem następczym w stosunku do zapisów Umowy i Regulaminu. Stosownie do art. 385 2 k.c. należało brać tu pod uwagę okoliczności zawarcia umowy. Nadto pobranie środków w danej wysokości przy określonej ich wysokości wynika z jednostronnej decyzji jednej Strony Umowy. Na koniec należy zauważyć, iż w istocie analogiczne w swym celu i założeniach postanowienia umowne - w zestawieniu z zapisami o sposobie indeksacji w okolicznościach tej sprawy - zostały wpisane do rejestru klauzul na skutek przeprowadzonej kontroli abstrakcyjnej ( numer wpisu (...), (...), (...) – powołane wyżej). Istotnie same wpisy są późniejsze w stosunku do daty umowy Stron i wynikają z kontroli abstrakcyjnej, ale nie oznacza to, iż takie wpisy nie mają w ogóle znaczenia przy kontroli indywidualnej. W tym procesie, Sąd Rejonowy był obowiązany dokonać także m.in. kontroli indywidualnej, jednak zapis w rejestrze tego rodzaju jest obowiązany brać pod uwagę także na gruncie tej konkretnej sprawy w kontekście dokonanej kontroli incydentalnej ( art. 479 45 § 2 k.p.c., art. 479 43 w zw. z art. 479 36 k.p.c.). Czyni się to analogicznie do oceny przykładowych ( nie jest to więc katalog zamknięty) niedozwolonych klauzul z art. 385 3 k.c. i stosownie do wyżej zacytowanych zaleceń z Dyrektywy.

W konsekwencji należy przyjąć, że stosownie do art. 3851 k.c. Powodowie nie są związani zakwestionowanym sposobem indeksacji wynikającym z wyżej opisanych zapisów Umowy i Regulaminu. Nie oznacza to w żadnym razie, iż istota umowy i jej główny cel nie mogą zostać realizowane w pozostałym zakresie. Skoro stosownie do art. 3851 § 2 k.c. pominięte zostaną postanowienia dotyczące metody indeksacji, to zwrot nienależnego świadczenia może być wyrażony tylko w polskiej walucie (art. 410, 405 k.c.). Wobec powyższego należało ustalić, jakie kwoty Pozwany uzyskałby, gdyby nie pobrał środków w oparciu o abuzywne zapisy umowne dotyczące sposobu indeksacji. Powyższe nie oznacza zarazem pozbawienia wynagrodzenia Pozwanego z tytułu udzielenia kredytu, gdyż uzyska je w ramach oprocentowania przyjętego w Umowie jak i prowizji. Pozwany też, podobnie jak Powodowie zachowują swe uprawnienia do przeprowadzenia ewentualnej zmiany Umowy z art. 3571 k.c. Ustaleń odnośnie do wysokości pobranych rat, jak i rat, które Pozwany by uzyskał, gdyby nie dokonał operacji na podstawie niedozwolonych postanowień Sąd Rejonowy dokonał na podstawie dokumentacji kredytowej, historii rachunku i dowodu z opinii biegłego. Ocenę dowodu z opinii biegłego Sąd Rejonowy podtrzymuje także w tym miejscu. Nadpłata z powyższego tytułu prawnego wyniosła 36.132,51 zł (175.166,65 zł – 139.034,14 zł). Powodowie żądali zapłaty kwoty de facto nieco relatywnie wyższej 39.584,04 zł i to żądanie pozostawili niezmienione, także po wydaniu opinii mając na uwadze sprawę rozważenia oceny nieważności całej Umowy (stanowisko z ostatniego terminu rozprawy). Jak wskazano wyżej Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do uznania, iż Umowa jest nieważna, zatem jako udowodnioną wysokość dochodzonego świadczenia należało uznać kwotę 36.132,51 zł na gruncie art. 6 k.c., 410 § 2 i 3851 k.c. i taką kwotę zasądzono w punkcie I wyroku (co do kwoty wyższej oddalenie jak w punkcie II wyroku). Kwotę tą zasądzono na rzecz Powodów jako małżonków stosownie do charakteru współwłasności łącznej i braku umów o rozdzielność majątkową – art. 195-196 k.c., art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W tym zakresie nie istnieje po stronie Powodów jako małżonków solidarność wierzycieli (punkt II wyroku oddalenie co do solidarności), albowiem mamy do czynienie ze wspólnością łączną. Sposób zasadzenia w wyroku jednak mieści się w granicach żądania opisanego w pozwie (solidarność dawałaby szersze spektrum możliwości spełnienia świadczenia). Nienależne świadczenie (w ramach nadpłaconych rat) – uzyskane bez ważnej podstawy prawnej podlega zwrotowi. Nie ulega ono oczywiście przedawnieniu w okresie 3 – letnim, albowiem nie jest to roszczenie okresowe ani nie jest to roszczenie odszkodowawcze, ani też roszczenie związane z działalnością gospodarczą. Innym roszczeniem jest rata kredytowa, a innym roszczeniem jest roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia. To ostatnie nie podlega spełnieniu w ratach. Pozew wniesiono w lutym 2017 r., zaś Pozwany świadczenie uzyskiwał w okresie od zawarcia umowy od listopada 2010 r. Zarzut przedawnienia w świetle art. 117-118 i art. 410 § 2 w zw. z art. 405 k.c. nie jest zasadny; sformułowanie pozwu na temat „nadpłaconych rat” odnosi się właśnie do nienależnego świadczenia w ramach opisywanej „nadpłaty”. Z uwagi na sposób pobierania przez Pozwanego środków na spłatę określonych przez siebie co do wysokości rat i w zakresie podniesionych twierdzeń oraz przedstawionych dowodów nie było podstaw do przyjęcia, iż zachodzą podstawy z art. 411 k.c. (negatywne przesłanki do zwrotu). Pozwany dokonywał pobrania środków w oparciu o pełnomocnictwo do rachunku, nie zaś poprzez wpłaty Powodów o ustalonej przez nich wysokości wpłat rachunek Pozwanego. Poza tym Powodowie znajdowali się w dość szczególnej sytuacji de facto przymusowej ekonomicznie w zakresie możliwości wypowiedzenia umowy przez Bank i postawienia kwoty zadłużenia w stan wymagalności w całości oraz naliczania odsetek od zaległości przeterminowanej.

Jak ustalono wyżej Powodowie kierowali do Pozwanego wezwanie do zapłaty z 23.11.2016 r. z terminem 7 dni do spełnienia świadczenia od dnia doręczenia odpisu pisma (art. 455 i 60-61 k.c.). W sprawie jako udowodniony (art. 6 k.c.) termin doręczenia pisma można było uznać grudzień 2016 r. (k. 175v i 176). Wezwanie dotyczyło kwoty 33.082,80 zł. Powodowie domagali się odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu czyli od 10.02.2017 r. Żądanie to na gruncie art. 481 k.c. i art. 455 w zw. z art. 60 i 61 k.c. było zasadne w części. Z uwagi na treść uprzedniego wezwania odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 10.02.2017 r. były należne od kwoty objętej wezwaniem 33.082,80 złotych; zaś od kwoty 3.049,71 – pozostałej w ramach wyższego żądania zapłaty w pozwie po upływie 7 dni od doręczenia odpisu pozwu, czyli od dnia 29.03.2017 r. (doręczenie odpisu pozwu 21.03.2017 r. k. 183). W dalszym zakresie żądanie odsetek ustawowych za opóźnienie nie było zasadne (pkt II wyroku).

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy orzekł jak w punkcie I i II wyroku. W pkt III zamieszczono orzeczenie o kosztach procesu opierając się na art. 100 k.p.c. uznając, iż Powodowie przegrali w nieznacznej części roszczenia (w kwocie głównej, solidarności i w części co do odsetek). Stąd należało Powodom zwrócić poniesione przez nich koszty procesu w całości. Ustalając koszty po stronie Powodów Sąd Rejonowy miał na uwadze przepisy obowiązujące w chwili zainicjowania postępowania (po zmianach z 27.10.2016 r.). Łącznie koszty procesu po stronie Powodów wyniosły 7.134,00 złotych: 34 zł opłata skarbowa, 1000 zł – opłata sądowa, 2500 złotych wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego, 3600 zł – koszty zastępstwa procesowego (art. 13 ust. 1a ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, art. 1 ust. 1 ustawy o opłacie skarbowej z 16.11.2006 r. oraz § 2 pkt 5 i 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, art. 1304 k.p.c. i 89 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

ZARZĄDZENIE

1.odpis wyroku i uzasadnienia doręczyć Pełnomocnikowi Pozwanego informując, iż sąd uzyskał przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia, 2.proszę wykonać niewykonane zarządzenie z rozprawy o zwrocie niewykorzystanej zaliczki. 28.02.2018 r.__