Sygn. akt: VI C 114/16

 WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2017 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy -Śródmieścia w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Jezierska Protokolant: Katarzyna Matysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 07 kwietnia 2017 roku w W.

z powództwa H. O. i J. O.

przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

zasądza od pozwanego (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powodów małżonków H. O. i J. O. kwotę 35.789,55 zł (trzydzieści pięć tysięcy siedemset osiemdziesiąt dziewięć złotych pięćdziesiąt pięć groszy) z odsetkami ustawowymi za okres od 12 grudnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz ustawowymi za opóźnienie od 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

w pozostałym zakresie powództwo oddala,

• zasądza od pozwanego (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powodów małżonków H. O. i J. O. kwotę 8712,33 zł (osiem tysięcy siedemset dwanaście złotych trzydzieści trzy grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu,

1. nakazuje zwrócić z sum Skarbu Państwa -Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie na rzecz pozwanego kwotę 621,67 zł (sześćset dwadzieścia jeden złotych sześćdziesiąt siedem groszy) tytułem zwrotu niewykorzystanych zaliczek wpłaconych na poczet wynagrodzenia biegłego.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 kwietnia 2017 roku

Pozwem z dnia 15 stycznia 2016 roku (data prezentaty, k. 1) skierowanym przeciwko (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., powodowie H. O. i J. O., reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika (pełnomocnictwo, k. 21) wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 38.099,85 zł wskutek uznania umowy o kredyt hipoteczny za nieważną wraz z odsetkami ustawowymi od dnia pobrania każdej z rat kredytu do dnia zapłaty. Strona powodowa wniosła także roszczenie ewentualne, w przypadku nie uznania wyżej wskazanego, o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 37.183,33 zł wskutek uznania niektórych zapisów umowy kredytowej za bezskuteczne wobec powodów wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty wyrządzonej szkody za każdy dzień do dnia zapłaty. Wniesiono o zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty dochodzonej pozwem od dnia 12 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty. Dodatkowo złożono wniosek o zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. W przypadku uznania żądania ewentualnego wniesiono o zobowiązanie pozwanego do przedstawienia rozliczenia dotychczasowych spłat rat kapitałowo-odsetkowych kredytu udzielonego powodom z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie oraz przedstawienia harmonogramu dalszych spłat rat kredytu udzielonego powodom z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie strona powodowa wskazała, iż jej zdaniem umowa kredytowa zawarta pomiędzy stronami jest nieważna, gdyż strony nie uzgodniły wszystkich istotnych elementów umowy kredytu. Wskazano, iż istotnymi elementami umowy kredytu jest uzgodnienie kwoty kredytu, celu kredytu, zapłaty odsetek od kredytu i zwrotu kapitału w oznaczonych terminach oraz kwota prowizji. Brak oznaczoności świadczenia prowadzi bowiem do braku powstania zobowiązania, a to ze względu na brak określenia istotnych jego elementów. W ocenie powodów, w chwili podpisywania umowy kredytowej wysokość zobowiązań powodów pozostawała nieznana a kwota kredytu oraz wysokość rat spłaty kredytu oraz zadłużenia z tytułu niespłaconego kredytu uzależniona była od kursu franka szwajcarskiego ( (...)) obowiązującego u pozwanego, który to kurs pozwany określa w sposób arbitralny, nie będąc ograniczony żadnymi postanowieniami umownymi lub ustawowymi. Zdaniem powodów nie jest więc możliwe, aby uzgodnić taką umowę kredytu, która przewiduje, że spłata kredytu nastąpi w wysokości określonej przez jedną ze stron w terminie późniejszym. Warunki spłaty kredytu muszą być określone w umowie, przez co należy rozumieć takie ich sprecyzowanie, aby obie strony były nimi związane. Podniesiono, iż można dopuścić indeksowanie kwoty kredytu kursem waluty obcej, jeżeli kurs ten jest niezależny od woli stron. Zdaniem strony powodowej, nie jest jednak dopuszczalne, aby jedna ze stron w sposób dowolny wyznaczała kurs, który wpływa na wysokość zobowiązania drugiej strony. Podniesiono, iż taka nieokreśloność świadczenia, do jakiego zobowiązali się powodowie, oznacza, że w istocie strony nie uzgodniły wcale zasad spłaty kredytu, lecz pozostawiły to uznaniu jednej ze stron na przyszłość, a tym samym nie zawarły skutecznie umowy kredytu zgodnej z prawem. Z powyższych względów, powodowie żądają również uznania umowy za nieważną na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 4) ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. 2007 nr 171 poz. 1206 z późn. zm.). W ocenie strony powodowej odpowiedzialność pozwanego za wyrządzoną szkodę nie ogranicza się wyłącznie do zwrotu nienależnie otrzymanego świadczenia wskutek unieważnienia umowy, a zatem pozwany jest zobowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez konsumenta wskutek zawarcia umowy. W przedmiotowej sytuacji, kosztem powodów jest koszt związany z utratą wartości nabywczej pieniądza w czasie oraz utratą możliwości ulokowania tych kwot chociażby na oprocentowanym rachunku bankowym. Stwierdzenie nieważności umowy prowadzi do obowiązku zwrotu nienależnie otrzymanych świadczeń. Powodowie zapłacili pozwanemu do dnia 24 marca 2015 roku kwotę 130.002,15 zl i ich zdaniem kwota ta w całości podlega zwrotowi. W niniejszym pozwie, powodowie ograniczyli kwotę swojego roszczenia do obowiązku zwrotu rat za okres od zawarcia umowy do 24września 2010 roku, to jest do kwoty 38.099,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia zapłacenia każdej z nienależnych kwot do dnia zapłaty, co nie stoi na przeszkodzie zażądania zwrotu pozostałej sumy w odrębnym wezwaniu.

 

 

 

Z ostrożności procesowej, powodowie podnieśli argumenty o bezskuteczności niektórych z postanowień Umowy. Wskazano, iż klauzule indeksacyjne zawarte w § 7 ust. 4, § 9 ust. 2, § 13 ust. 7 Regulaminu stanowią niedozwolone klauzule umowne w świetle licznych orzeczeń Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Warunek możliwości indeksacji kwoty kredytu oraz spłacanych rat kursem (...) nie określa głównych świadczeń stron, a jedynie sposób ich modyfikacji. Podano, iż w orzecznictwie jednolicie uznaje się, że określenie „główne świadczenie stron” należy interpretować wąsko, jako elementy przedmiotowo istotne, a więc esentalia negotii umowy. W tym przypadku, kwota kredytu określona jest w złotych, a więc uznanie klauzul indeksacyjnych za bezskuteczne nie powoduje, że umowa nie nadaje się do wykonania. Przeciwnie, wyłącznie po uznaniu klauzul indeksacyjnych za bezskuteczne, przywrócona zostanie równowaga kontraktowa stron a umowa może być dalej wykonywana na uczciwych zasadach. Strona powodowa wskazała, iż nieokreślona umownie różnica pomiędzy stosowanym przez pozwanego kursem kupna i sprzedaży franków szwajcarskich używanych do celów indeksacji zobowiązania powoda nie może być traktowana jako element wynagrodzenia nie podlegający kontroli sądowej. Postanowienia umowy w żaden sposób nie ograniczały pozwanego w dowolności ustalania kursów franka używanego do przeliczania zobowiązań powodów. Powodowie uznali, że § 2 ust. 1 in fine Umowy, § 7 ust. 4, § 9 ust. 2, § 13 ust. 7 Regulaminu są niedozwolonymi postanowieniami umownymi w myśl art. 385¹ kc i w związku z powyższym są bezskuteczne wobec powodów od dnia zawarcia Umowy. Strony jednocześnie związane są pozostałymi zapisami umowy, zgodnie z art. 385¹ § 2 kc i art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13. Dla ustalenia wysokości świadczeń nienależnie zapłaconych przez powodów dokonano porównania rat należnych w każdym miesiącu do wysokości rat faktycznie spłaconych przez powodów. Rata należna zgodnie z umową, to rata obliczona bez zastosowania niedozwolonych klauzul indeksacyjnych. Wskazano, iż dla należytego wykonania umowy, koniecznie jest dokonanie przez pozwanego rozliczenia dotychczasowych spłat rat kapitałowo-odsetkowych z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych oraz przedstawienie powodom harmonogramu dalszych spłat rat kredytu z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku. Łączna kwota rat kredytu należna od powodów, wyliczona z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych, za okres 24 października 2008 - 24 marca 2015 roku wyniosła 92.818,82 zl. Tymczasem w tym okresie powodowie zapłacili kwotę 130.002,15 zl. Powodowie zapłacili więc o 37.183,33 zl więcej niż kwota należna, co stanowi kwotę nienależnego świadczenia, którego dochodzą powodowie wraz z ustawowymi odsetkami za każdy dzień ponoszenia szkody.

W przypadku nie zasądzenia odsetek ustawowych od dnia zapłaty każdej z nienależnych kwot, powodowie wnieśli o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia bezskutecznego upływu wezwania do zwrotu. W związku z faktem, że pozwany nie spełnił świadczenia pieniężnego zawartego w przedsądowym wezwaniu do zapłaty w wyznaczonym terminie, który upłynął w dniu 11 grudnia 2015 roku, powodowie wnieśli o zasądzenie odsetek w wysokości ustawowej od dnia 12 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty. Ponieważ strony łączy wieloletnia umowa kredytowa, dla należytego wykonania umowy konieczne jest dokonanie przez pozwanego rozliczenia dotychczasowych spłat rat kapitałowo-odsetkowych z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych oraz przedstawienie powodom harmonogramu dalszych spłat rat kredytu z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku. W przeciwnym razie zdaniem powodów pomiędzy stronami umowy ciągle istniałby stan niepewności dotyczący faktycznej wielkości aktualnego zadłużenia, (pozew, k.1-20).

Pozwany (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika (pełnomocnictwo, k. 111), w odpowiedzi na pozew dnia 29 lutego 2016 roku (data nadania, k. 22ąv) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powodowie świadomie na podstawie zawartej w dniu 30 września 2008 roku umowy o kredyt hipoteczny, zaciągnęli kredyt w wysokości 422.00 zł indeksowany do waluty obcej (...). Pozwany podniósł, iż wszystkie istotne postanowienia umowy, w tym klauzule indeksacji kredytu oraz kwota i waluta kredytu, zostały uzgodnione przez strony indywidualnie przed zawarciem umowy. Nadto dokumentacja kredytowa wskazuje, że powodowie wnioskowali o kredyt indeksowany do waluty obcej (...) i wybrali taki kredyt świadomie rezygnując z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych. Wskazano na bezpodstawność zarzutu nieważności całej umowy, w tym zarzut braku uzgodnienia wszystkich istotnych elementów umowy kredytowej. Podniesiono, iż kwestionowane przez powodów klauzule indeksacyjne nie spełniają przesłanek o jakich mowa w art. 385¹ k.c. Kwestionowane przez stronę powodową postanowienia nie są abuzywne i nie uprawniają pozwanego do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w umowie, ponieważ treść umowy nie ulega zmianie, a jedynie kurs waluty będący następstwem zmian na międzynarodowych rynkach walutowych, nadto przyczyny zmiany kursu waluty - niezależnie od stron są wskazane w umowie. Zmiana kursu waluty nie wynika z arbitralnej decyzji Banku w oderwaniu od zmian na rynkach walutowych. Nadto stosowane przez pozwanego w odniesieniu do Umowy kursy, były prawidłowe i nie były zawyżone przez pozwanego (były to kursy rynkowe). Pozwany podał, iż wszystkie założenia przyjęte przez stronę powodową do wyliczenia kwoty roszczeń o zapłatę są nieprawidłowe. Strona pozwana podniosła zarzut braku zasadności roszczeń dochodzonych pozwem co do zasady oraz co do wysokości, a także zarzut przedawnienia roszczenia o zwrot nadpłaconych odsetek, w szczególności za okres od dnia uruchomienia kredytu do dnia wniesienia do Sądu pozwu w przedmiotowej sprawie, bowiem roszczenie dochodzone pozwem dotyczy świadczenia okresowego (odpowiedź na pozew, k. 84-110).

W piśmie procesowym z dnia 1 czerwca 2016 roku powodowie sprecyzowali żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 38.099,85 zł wskutek uznania umowy o kredyt hipoteczny za nieważną wraz z odsetkami zgodnie z przedstawionym zestawieniem od poszczególnych kwot rat od dnia pobrania każdej z nich. Ewentualnie wniesiono o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 37.183,33 zl wskutek uznania niektórych zapisów umowy kredytowej za bezskuteczne wobec powodów wraz z odsetkami od kwoty wyrządzonej szkody w poszczególnych okresach zgodnie z przedstawionym zestawieniem (pismo procesowe powoda, k. 301-303).

W toku postępowania, aż do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie. Dalsza argumentacja została wyrażona w pismach procesowych, zarzutach do opinii biegłego sądowego oraz załączniku do protokołu (pismo procesowe powoda, k. 247-268, pisma procesowe pozwanego, k. 281- 290, 397-40iv, pismo procesowe pozwanego dot. opinii biegłego, k. 406-418, pismo procesowe powoda dotyczące opinii biegłego, k. 46i-466v, pismo powoda zawierające uwagi do opinii uzupełniającej, k. 500-50iv, pismo procesowe pozwanego dot. opinii uzupełniającej, k. 504-506, załącznik do protokołu pozwanego, k. 519-526).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 31 lipca 2008 roku H. O. i J. O. złożyli Wniosek kredytowy do (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce na zakup lokalu na rynku wtórnymi oraz modernizację w kwocie 422.000 zł na okres 480 miesięcy, wypłacony jednorazowo (wniosek o kredyt hipoteczny wraz z oświadczeniami, k. 127-131).

Z kolei 29 września 2008 roku H. O. i J. O. otrzymali Decyzję kredytową określającą warunki kredytu i warunki uruchomienia kredytu (decyzja kredytowa, k. 132-133).

1. O. i J. O. dnia 30 września 2008 roku zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...) z (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce, ul. (...), (...)-(...) W. (KRS (...)) (umowa kredytowa z dnia 30 września 2008 r., k. 23-38, zaświadczenie, k. 55).

(...) S.A. została przekształcona w (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą ul. (...), (...)-(...) W. (KRS (...)), która w dniu 14 listopada 2012 roku została przejęta przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. (odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców, k. 126).

Przedmiotem Umowy było udzielenie kredytu na kwotę 422.000 zł na cele zakupu nieruchomości na rynku wtórnym oraz refinansowanie poniesionych wydatków na cele mieszkaniowe, modernizację (§ 2 ust. 1 i 2 Umowy). Kredyt udzielony został na okres 480 miesięcy (§ 2 ust. 3 Umowy). „Regulamin kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) (dalej: Regulamin), stanowił integralną część umowy. W zakresie nieuregulowanym umową zastosowanie miały postanowienia Regulaminu. Kredytobiorcy oświadczyli, że w dniu podpisania Umowy otrzymali Regulamin i aktualną na dzień sporządzenia Umowy Taryfę oprocentowania, opłat i prowizji dla kredytów hipotecznych (...) (dalej: Taryfa) i zapoznali się z nimi (§ 1 ust. 2, § 15 Umowy). Kredyt oprocentowany byl według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia Umowy wynosiła 4,28 % w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem postanowień Regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania. Zmienna stopa procentowa ustalana była jako suma stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)) oraz stałej marży Banku w wysokości 1,35 punktów procentowych. Oprocentowanie kredytu ulega zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)). Szczegółowe zasady naliczania odsetek, ustalania wysokości oprocentowania oraz zasady zmiany oprocentowania znajdowały się w Regulaminie (§ 3 Umowy). Zgodnie z § 2 ust. 1 in fine „Kredyt jest indeksowany do waluty obcej (...) (umowa kredytowa z dnia 30 września 2008 r., k. 23-38).

Pojęcie (...) zgodnie z Regulaminem oznaczało tabelę kursów walut obcych obowiązującą w Banku (§ 2 p. 12 Regulaminu). Stosownie do § 7 ust. 4 Regulaminu: „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków⁷ z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest w^redlug kursów stosowanych przy wypłacie poszczególnych transz. Aktualne saldo zadłużenia w walucie kredytu Kredytobiorca otrzymuje listownie na podstawie postanowień § 11” (Klauzula indeksacyjna).

Z kolei jak stanowi § 9 ust. 2 Regulaminu „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

1)

raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1, według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu;

2)

jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy, stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu” (Klauzula indeksacyjna).

W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wcześniejsza spłata dokonywana jest w oparciu o kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku w momencie realizacji dyspozycji” (Klauzula indeksacyjna) (§ 13 ust. 7 Regulaminu).

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu została ustanowiona hipoteka kaucyjna do kwoty 844.000 zl na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego przy Al. (...) w W., cesja praw na rzecz Banku z polisy ubezpieczenia ww. nieruchomości od ognia i zdarzeń losowych (§7 umowy). Nadto kredytobiorcy poddali egzekucji do kwoty 844.000 zl. Raty kredytu i inne należności pobierane były z rachunku bankowego wskazanego w treści nieodwołalnego pełnomocnictwa, a kredytobiorca był zobowiązany do utrzymywania wystarczających środków na ww. rachunku(Regulamin kredytu hipotecznego udzielanego przez (...), k. 29-38, Taryfa oprocentowania, opłat i prowizji dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...), k. 134-136).

Postanowienia Umowy i Regulaminu dotyczące indeksacji kredytu nie były indywidualnie uzgadniane z H. O. i J. O.. Powodowie nie mają wykształcenia ekonomicznego. H. O. jest żołnierzem zawodowym, zaś jego zona urzędnikiem samorządowym. Podczas rozmów towarzyszących zawieraniu kredytu nie było rozmów na temat waloryzacji. Nie wytłumaczono im mechanizmu indeksacji. Nie rozumieli na czym polega mechanizm zastosowany przez Bank. Byli przekonywani przze pracowników, żeby nie przejmować się kursem franka szwajcarskiego, bo nawet jeśli trochę zdrożeje to zaraz spadnie (zeznania powoda H. O., k.305-305v; zeznania powódki J. O., k. 305v-3o6).

Na dzień 23 kwietnia 2015 roku zadłużenie H. O. i J. O. z tytułu umowy kredytu wynosiło 151.930,10 CHF z tytułu kapitału i 67,94 CHF tytułem odsetek (zaświadczenie z 23.04.2015 r., k. 55-59).

130. i J. O. dnia 2 grudnia 2015 roku skierowali do ^HHHBBank (...) przesądowe wezwanie do zapłaty zwrotu kwoty wszystkich wniesionych opłat z tytułu umowy kredytu w wysokości wynoszącej do dnia 2 marca 2015 roku kwotę 130.002,15 zł wskutek uznania umowy o kredyt hipoteczny za nieważną w terminie 7 dni od otrzymania wezwania, a w przypadku nieuznania powyższego żądania wniesiono o zwrot kwoty 37.183,33 zł wskutek uznania niektórych zapisów umowy kredytowej za bezskuteczne wobec H. O. i J. O. w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone dnia 4 grudnia 2015 roku (przesądowe wezwanie do zapłaty, k. 65-68, potwierdzenie nadania i odbioru, k. 73-75).

Łączna wartość rat kredytu (kapitału i odsetek), które H. O. i J. O. zobowiązani byli uiścić na rzecz                                                                                                                                                                 Bank

(...) do dnia 24 marca 2015 roku w oparciu o umowę z dnia 30 września 2008 roku nr (...), zakładając, że początkowe saldo kredytu wynoszące 422.000 zł nie uległo indeksacji do (...), kredyt jest oprocentowany według stawki i marży wskazanych w umowie kredytowej, kredyt podlega spłacie w ratach wskazanych w umowie kredytowej - wyniosłaby 94.212,60 zł. W okresie od uruchomienia kredytu 24 października 2008 roku do 24 marca 2015 roku powodowie dokonali spłat kredytu w polskich złotych w łącznej kwocie 130.002,15 zł. Różnica pomiędzy wysokością faktycznych spłat, a kwotą spłat bez indeksacji do (...), według stawki, marży i rat wskazanych w kredycie wyniosła 35.789,55 zł (opinia biegłego k. 374‘385v).

Do rejestru niedozwolonych klauzule umownych są wpisane poniższe zapisy:

14. Kredyt jest indeksowany do (...)/USD/EUR, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna (...)/USD/ EUR według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku [...] w dniu uruchomienia kredytu lub transzy (numer wpisu (...) wyrok z 14.12.2010 r.fHUmHHfl^ądu Okręgowego w Warszawie i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21.10.2011 r., sygn.
15. W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia spłaty (numer wpisu (...) wyrok z 14.12.2010 r. Sądu Okręgowego w Warszawie i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21.10.2011

 

r., sygn.

 

 

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o opisane jak w stanie faktycznym dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy, których autentyczność nie budziła wątpliwości, jak i nie była kwestionowana przez strony.

Podstawę ustaleń faktycznych w zakresie uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego odsetek oraz wyliczenia odsetek ustawowych stanowiła opinia biegłego sądowego. Sąd dnia 1 czerwca 2016 roku dopuścił dowód z opinii biegłego do spraw rachunkowości finansowej (postanowienie, k. 3o6-3o6v). Dnia 29 lipca 2016 roku biegły sądowy z zakresu bankowości W. P. złożył opinię sporządzoną zgodnie z postanowieniem Sądu. W konsekwencji ustalił, iż różnica pomiędzy wysokością faktycznych spłat, a kwotą spłat bez indeksacji do (...), według stawki, marży i rat wskazanych w kredycie wyniosła 35.789,55 zł (opinia biegłego, k. 374-38sv). Wobec zastrzeżeń do opinii Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej (pismo procesowe pozwanego, k. 406-418, pismo procesowe powoda, k. 46i-466v, postanowienie, k. 469). W opinii uzupełniającej z 24 listopada 2016 roku oraz w wyjaśnieniach ustnych złożonych na rozprawie dnia 30 listopada 2016 roku biegły W. P. wskazał, iż stawka użyta do oprocentowania kredytów musi odpowiadać walucie w jakiej bank pozyskuje środki na finansowanie umowy kredytowej z klientem. Dla waluty PLN jest to WIBOR, natomiast dla waluty (...) jest to LIBOR. Zgodnie ze zleceniem Sądu biegły obliczył, iż wysokość należnych rat kredytowych przy zastosowaniu stawki WIBOR i nie indeksacji do (...), musieliby oni zapłacić 167.862,26 zł, a więc pozwanemu należna byłaby dopłata w wysokości 37.860,11 zł (ustne wyjaśnienia, k. 478-478v, opinia uzupełniająca, k. 48o-486v). Wyliczenia dokonane w opinii uzupełniającej dotyczące rat kredytowych przy zastosowaniu stawki WIBOR i nie indeksacji do (...), miały charakter hipotetyczny i nie znalazły zastosowania w przedmiotowej sprawie, gdyż postanowienia przedmiotowej umowy przewidywały stawkę LIBOR.

Biegły sądowy sporządził opinie na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów, które nie zostały zakwestionowane w toku postępowania. Opinie zostały sporządzona rzetelnie w oparciu o wiedzę specjalistyczną.

Biegły udzielił odpowiedzi na wszystkie zastrzeżenia dp opinii głównej. Nie można zarzucić biegłemu, że nie wykonał powierzonych mu czynności w sposób rzetelny i zupełny. Biegły w oparciu o wiedzę specjalistyczną dokonał analizy zmian oprocentowaniu oraz wyboru metody i zastosowanych parametrów iynku finansowego. W ocenie Sądu przyjęte parametry są weryfikowalne i czytelne. Natomiast Bank posługiwał się niedookreślonymi parametrami niezdefiniowanymi ani w Umowie ani w Regulaminie. Jednocześnie podkreślenia wymaga fakt, że zadaniem biegłego było jedynie wyliczenie kwot według założeń podanych przez Sąd i w różnych wariantach. Natomiast sama ocena jaki wariant ma zastosowanie w niniejszej sprawie należy do kompetencji Sądu.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego Sąd oparł się na zeznaniach powodów H. O. (k.305-305v) oraz J^O. (305^-306), które zasadniczo obdarzył wiarą w zakresie w jakim wskazywali, iż postanowienia umowne dotyczące indeksacji kredytu nie zostały z nimi indywidualnie ustalone.

Świadkowie A. S. (1) (k. 237-238) oraz A. S. (2) (k. 238-240), A. K. (1) (k. 275-275^) pracownicy pozwanego Banku, nie byli przy zawieraniu umów z powodami. Nie mieli wiedzy na temat okoliczności zawarcia umowy czy też ewentualnych negocjacji. Wskazywali jedynie na ogólne wytyczne dotyczące udzielania kredytów panujące w jednostce. Z ich zeznań wynika jednoznacznie, że mechanizm zastosowany przy kredycie powodów był stosowany powszechnie wobec klientów w Banku.

Świadek K. C. finansista, nie przypominał sobie okoliczności zdarzenia - procedury zwarcia umowy kredytowej między powodami a pozwanym. Potwierdził złożenie przez niego podpisów umowie kredytowej. Wskazał, iż informował z jakim ryzykiem wiąże się wzięcie kredytu w walucie obcej, lecz nie pamiętał czy informował o warunkach spłaty (k.402v). Z uwagi na znaczny u^lyw czasu od cbjia zawarcia umowy tj. ponad 8 lat i wielość zawieranych przez niego tego rodzaju umów, świadek nie pamiętał okoliczności zawarcia umowy, a zatem jego zeznania nie mogły stanowić podstawy ustalenia stanu faktycznego w tym zakresie. Jedynie wiarygodnym jest podpisanie przez niego jako przedstawiciela pozwanego umowy kredytowej, co stwierdził po okazaniu dokumentu.

Oddalono wnioski o przesłuchanie świadków M. Ż., A. M. i A. K. (2) na okoliczność zasad ustalania kursów walut obowiązujących w tabeli kursowej pozwanego, albowiem okoliczności te zostały przedstawione w dokumentacji dołączonej do odpowiedzi na pozew. Dodatkowo Sąd uznał powyższe wnioski za sprekludowane.

Sąd nie jest związany przedstawionymi wyrokami sądów powszechnych, które stanowią jedynie uzupełnienie stanowisk procesowych stron.

Podobnie nie miały znaczenie w niniejszej sprawie: Raport Rzecznika (...) (k. 324-373), pismo (...) Banków (...) (k. (...)- (...)) oraz Rekomendacje S dot. dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych wraz z załącznikami (k. 40-57, k. 424-458), dlatego Sąd oddalił wniosek z tych dokumentów. Dokumenty te stanowiły jedynie przedstawienie poglądów danych instytucji, nie odnosiły się też bezpośrednio do przedmiotowej sprawy, a zatem nie mogą stanowić podstawy ustaleń stanu faktycznego.

Z oświadczeń powodów składanych przy zawieraniu umowy (k. 130-131) wynika, że Bank przedstawił powodom pouczenie o ryzyku kursowym i rezygnacji z kredytu zlotowego oraz że zostali poinformowani o kwestii ryzyka zmiany stopy procentowej. Zawierają one niestety także ogólnikowe stwierdzenia, odwołania się jedynie do regulaminu. Z tych dokumentów wynika jedynie, że Bank poinformował ogólnie o kwestiach tam podniesionych. Nie stanowi dowodu, że przedstawiono powodom i wytłumaczono w sposób dostateczny na czym polegają poszczególne pojęcia i z czym wiąże się wzięcie kredytu walutowego. Nie wynika z niego aby przedstawiono powodom tabele w oparciu o które mieli spłacać kredyt i jak miały być przeliczane poszczególne raty. Nie wynika z tych oświadczeń także w kontekście zeznań powodów, że byliby w stanie samodzielnie przeliczyć zobowiązanie kredytowe, czy też zweryfikować wyliczenia Banku. Nie stanowią w żadnej mierze dowodu na indywidualne uzgodnienie warunków umowy.

Pozostały materiał dowodowy miał charakter pomocniczy nie wpływający na ustalony stan faktyczny.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Powództwo H. O. i J. O. zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 38.099,85 zł wskutek uznania umowy o kredyt hipoteczny za nieważną wraz z odsetkami ustawowymi od dnia pobrania każdej z rat kredytu do dnia zapłaty. Wnieśli także roszczenie ewentualne, w przypadku nie uznania wyżej wskazanego, o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 37.183,33 zł wskutek uznania niektórych zapisów umowy kredytowej za bezskuteczne wobec powodów wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty wyrządzonej szkody za każdy dzień do dnia zapłaty. Wniesiono o zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty dochodzonej pozwem od dnia 12 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty. Następnie strona powodowa sprecyzowała, iż wnosi o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 38.099,85 zł wskutek uznania umowy o kredyt hipoteczny za nieważną wraz z odsetkami zgodnie z przedstawionym zestawieniem od poszczególnych kwot rat od dnia pobrania każdej z nich. Ewentualnie wniesiono o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 37.183,33 zł wskutek uznania niektórych zapisów umowy kredytowej za bezskuteczne wobec powodów wraz z odsetkami od kwoty wyrządzonej szkody w poszczególnych okresach zgodnie z przedstawionym zestawieniem oraz zobowiązanie pozwanego do przedstawienia rozliczenia dotychczasowych rat kapitałowo-odsetkowych oraz przedstawienia harmonogramu dalszych spłat z pominięciem klauzul indeksacyjnych.

Na wstępie trzeba wskazać, że powodowie podnosili, że umowa kredytu była nieważna. Sąd nie podziela stanowiska strony powodowej odnośnie nieważności Umowy zawartej pomiędzy H. O. i J. O. a (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce dnia 30 września 2008 roku. Spełnione zastały wszelkie warunki przewidziane w przepisach prawa w szczególności w^t ustawie Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939 ze zm.), aby uznać, iż umowa została ważnie zawarta.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939 ze zm.) w art. 69 określa podstawowe prawa i obowiązki stron umowy kredytowej oraz niezbędne elementy jej treści, jak również działania banku związane z udzieleniem kredytu oraz kontrolą jego wykorzystywania przez kredytobiorcę. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Prowizja jest fakultatywnym elementem umowy kredytu, jeśli umowa kredytu ją przewiduje, powinna określać jej wysokość. W świetle regulacji art. 69 Prawa bankowego, za udzieloną kwotę kredytu należy traktować określoną przez strony w umowie kwotę, którą kredytobiorca - bank oddaje do dyspozycji celem wykorzystania na oznaczony w umowie cel, która to kwota jednocześnie stanowi maksymalną kwotę środków pieniężnych, które bank pozostawia do dyspozycji kredytobiorcy. Natomiast obok ustalonej kwoty kredytu strony umowy mogą postanowić, że kredytobiorca będzie zobowiązany uiścić na rzecz kredytodawcy określoną kwotę tytułem prowizji. Powyższe oznacza, iż należy odróżnić pojęcie kwoty kredytu, która stanowi świadczenie spełnianie przez bank na rzecz kredytobiorcy od pojęcia prowizji, która stanowi świadczenie uboczne kredytobiorcy na rzecz banku stanowiące jeden z kosztów kredytu. W art. 69 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy wskazano, że umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać m.in. kwotę i walutę kredytu, a także wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany.

W literaturze wskazuje się, że tzw. kredyty „denominowane” lub indeksowane do kursu waluty obcej są kredytami w walucie polskiej [zob. J. M., w: F. Z. (red.), Prawo..., s. 184], podnoszone są jednak wątpliwości, czy kredyt denominowany, tj. wyrażony w walucie obcej, jest kredytem w tej walucie (zob. T. Czech, Splata kredytu udzielonego w walucie obcej lub indeksowanego do waluty obcej, Mon. Pr. Bank. 2011, nr 11, s. 64-65; zob. także uwagi do art. 75b). O tym, czy dany kredyt jest kredytem w walucie polskiej, czy w walucie obcej, decyduje treść konkretnej umowy kredytu. Powyższe stanowisko potwierdza Wojewódzki Sąd Administracyjny w G., który stwierdził, iż „o tym, czy mamy do czynienia z kredytem walutowym, czy też z kredytem denominowanym rozstrzyga treść umowy, nie należy więc kierować się wyłącznie użytą w umowie nazwą kredytu” (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 03.06.2008 r., I SA/ Gd 174/08, Lex nr 394567). Nie ma przy tym przeszkód, aby kredyt udzielony w walucie polskiej był spłacany w walucie obcej i odwrotnie. Na takie rozwiązanie pozwala aktualna treść art. 355¹ k.c. (zasada walutowości). Podobnie uznał Sąd Najwyższy wskazując, że ułożenie stosunku prawnego w ten sposób, iż strony umowy wskazują inną walutę zobowiązania, jest zgodne z zasadą swobody umów (art. 358¹ k.c.) (por. wyrok SN z dnia 25.03.2011 r., IV CSK 377/2010; M. B., Przegląd orzecznictwa SN w sprawach bankowych od stycznia do czerwca 2011 r., Mon. Pr. Bank. 2012, nr 2, s. 49).

Analizując zapisy spornej umowy oraz uwzględniając treść normy prawnej wyrażonej w art. 69 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe w kontekście powyższych rozważań doktrynalnych należy stwierdzić, iż zarzut główny kierowany przez stronę powodową w stosunku do umowy kredytowej, byl chybiony. W umowie wskazano kwotę kredytu jako 422.000 zl. Zatem kwota i waluta kredytu zostały ustalone. Czas umowy określono na 480 miesięcy. Wskazano także cel jako zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym, refinansowanie poniesionych wydatków na cele mieszkaniowe, modernizacja. Ustalono także odsetki i terminy spłat kwoty kredytu. Umowa zawierała zatem elementy niezbędne - essentialia negotii, które nie były kwestionowane. Natomiast postanowienia dotyczące indeksacji stanowią element uboczny, dodatkowy. Przy czym podkreślić należy, że zamiarem powodów, co wprost przyznali, było uzyskanie środków na sfinansowanie zakupu nieruchomości i Bank takie środki przedstawił powodom do dyspozycji. Sąd nie miał zatem wątpliwości, że strony zamierzały zawrzeć umowę kredytu i tak rozumieli charakter umowy z 30 września 2008 roku.

W tym miejscu wskazać należy, że Ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.165.984) ustawodawca dokonał nowelizacji ustawy Prawo bankowe. Ideą dokonania nowelizacji prawa bankowego było utrzymanie funkcjonujących na rynku kredytów denominowanych według nowych zasad. Do prawa bankowego został zatem wprowadzony m.in. art. 69 ust. 2 pkt ąa, zgodnie z którym umowa kredytu powinna określać w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Zgodnie z art. 4 powyższej ustawy w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (co nastąpiło w dniu 26 sierpnia 2011 r.) ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt ąa oraz art. 75b prawa bankowego, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. W rezultacie ustawodawca wprowadził narzędzie prawne pozwalające wyeliminować z obrotu postanowienia umowne zawierające niejasne reguły przeliczania należności kredytowych, zarówno na przyszłość, jak i w odniesieniu do wcześniej zawartych umów w części, która pozostała do spłacenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2015 r., IV CSK 362/14).

Zatem strona powodowa ma instrument, który pozwala na wyeliminowania niejasności w zakresie zasad indeksowania przedmiotowego kredytu. W tym stanie rzeczy należy uznać, że ustawodawca sankcjonował ważność umów o kredyt indeksowany kursem waluty obcej.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości Sądu (a nie było także podnoszone), że pozwany Bank nie wykonał lub nienależycie wykonał zapisy łączącej strony umowy. Zarzut strony powodowej dotyczył faktycznie przedstawienia błędnego harmonogramu spłaty kredytu na skutek zastosowania przy ich ustalaniu mechanizmu indeksacji, która zdaniem powodów jest błędna. Należy odróżnić, zdaniem Sądu, zarzut nienależytego wykonania umowy z art. 471 kc w zw. z art. 472 kc od oceny, iż dane postanowienie umowne wykonywane przez kontrahenta umowy ma stanowić klauzulę niedozwoloną. W takim przypadku ustawodawca przewidział inną skutków prawnych przy uznaniu danego postanowienia umownego za abuzywne. W ocenie Sądu przepisy szczególne dotyczące szczególnej ochrony konsumenta mają tu pierwszeństwo. Skoro zaś powodowie skutków naruszenia art. 471 kc upatrywali w kwestii oceny, że zapisy umowy i regulaminu pozostają niedozwolone, a strony są związane umową w pozostałym zakresie. Tak więc

rozwiązanie przewidziane w art. 385¹ kc mają charakter unormowania szczególnego i będzie przedmiotem poniższej analizy.

Nie budzi wątpliwości Sądu, że zapisy dotyczące zasad ustalania wysokości rat podlegających spłacie są nieprecyzyjne i analizie zostały poddane w dalszej części uzasadnienia pod kątem ich abuzywnego charakteru. Nie było sporu między stronami, że zamiarem powodów było uzyskanie środków pieniężnych na zakup mieszkania i zawarcie umowy kredytu.

Stosownie do art. 6 Dyrektywy RADY 93/13/EWG Z DNIA 5 KWIETNIA 1993 R. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 95, str. 29)

1. Państwa Członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków.
2. Państwa Członkowskie podejmą niezbędne kroki do zapewnienia, iż konsument nie utraci ochrony przyznanej mu na mocy niniejszej dyrektywy, poprzez wybór prawa państwa trzeciego jako prawa obowiązującego w stosunku do danej umowy, jeśli ta ostatnia pozostaje w ścisłym związku z terytorium Państw Członkowskich.

Podkreślić należy, że kwestią kredytów walutowych czy też indeksowanych była przedmiotem rozważań także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej Trybunał). Wobec pojawiających się głosów, że taki kredyt stanowi instrument finansowy, a nie umowę kredytu. W wyniku w wyniku pytania prejudycjalnego zadanego przez sąd węgierski w sprawie (...) Bank (...). przeciwko M. L. i M. L. pod sygnaturą akt C-312/14 w orzeczeniu z 03 grudnia 2005 roku. Sąd w pełni podziela stanowisko tam wyrażone i przyjmuje za własne. Dotyczy to w szczególności odpowiedzi na pytania postawione przez Sąd węgierski: Czy kredyt walutowy przewidujący w swojej konstrukcji wypłatę środków po znanym kursie, a następnie spłatę po kursie przyszłym (nieznanym) jest instrumentem finansowym, Czy taki instrument finansowy podlega regulacji tzw. dyrektywy (...) i czy w związku z tym bank byl zobowiązany do dokonania czynności wymaganych tą dyrektywą, Czy obejście przez bank wymogów dyrektywy (...) oznacza, że umowa zawarta z klientem jest nieważna. Trybunał rozstrzygając w przedmiocie postawionych mu pytań udzielił odpowiedzi na zasadniczą kwestię „Czy transakcje dokonywane przez instytucję kredytową, polegające na wymianie kwot denominowanych w walucie obcej na walutę krajową, w celu obliczenia kwot kredytu i zwrotu, zgodnie z postanowieniami umowy kredytu dotyczącymi kursów wymiany, mogą zostać zakwalifikowane do „usług inwestycyjnych i działalności inwestycyjnej” w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 2 dyrektywy (...).” (akapit 53 orzeczenia). Na tak skonstruowane pytanie Trybunał odpowiedział, iż transakcje wymiany, które są wyłącznie dodatkowe wobec udzielenia i zwrotu kredytu konsumenckiego denominowanego w walucie obcej, to jest ograniczają się do wymiany, na podstawie kursu kupna lub sprzedaży danej waluty obcej, kwot kredytu i rat wyrażonych w tej walucie (waluta rozliczeniowa) na walutę krajową (waluta płatnicza) nie stanowią usług inwestycyjnych ani działalności inwestycyjnej w rozumieniu dyrektywy (...). Trybunał podkreślił, że jedyną funkcją takich transakcji jest posłużenie za sposoby wykonania istotnych zobowiązań płatniczych z umowy kredytu, czyli udostępnienie kapitału przez kredytodawcę i zwrot tego kapitału wraz z odsetkami przez kredytobiorcę. Celem tych transakcji nie jest realizacja inwestycji, gdyż konsument zamierza wyłącznie uzyskać fundusze na nabycie dobra konsumpcyjnego lub świadczenie usługi, a nie na przykład zarządzać ryzykiem kursowym czy spekulować kursami wymiany walut obcych (Akapit 57 orzeczenia). Zatem nie powinien budzić wątpliwości fakt, że tego rodzaju umowy kredytowe nie stanowią instrumentów finansowych. Nadto w niniejszej sprawie poza sporem było, że powodowie chcieli uzyskać środki na zakup mieszkania i w tym celu wystąpili do banku z wnioskiem o kredyt.

Sąd Rejonowy w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wskazujące, że umowna klauzula waloryzacyjna nie jest objęta wyłączeniem zawartym w art. 385¹ § 1 zdanie drugie k.c. Klauzula taka nie określa bowiem bezpośrednio świadczenia głównego, a wprowadza jedynie umowny reżim jego podwyższenia. W tej sytuacji należy stwierdzić, że postanowienia bankowego wzorca umownego, zawierającego uprawnienie banku do przeliczania sumy wykorzystanego przez kredytobiorcę kredytu do waluty obcej (klauzula tzw. spreadu walutowego), nie dotyczą głównych świadczeń stron w rozumieniu art. 385¹ § 1 zdanie drugie k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r.I CSK1049/14).

Jak wskazał już wyżej Sąd ustawodawca sankcjonował istnienie tego rodzaju umów kredytu, zezwalając na uregulowanie zasad indeksacji do kredytów zaciągniętych przed zmianą przepisów. Jak natomiast podkreśla się w judykaturze, abuzywny charakter mają te postanowienia umowy, z których wynika, że przeliczenia kredytu (ze złotych na franki szwajcarskie) oraz raty kredytu (z franków szwajcarskich na złote) mają następować według tabeli kursowej Banku (w konkretnej dacie oraz godzinie). Bank, redagując wskazane postanowienia, przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem (...) poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego (rozumianego jako różnica pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej). Na mocy wskazanego postanowienia Bankowi zostało przyznane uprawnienie do określania wysokości kursu sprzedaży (kupna) (...), które nie doznawało żadnych ograniczeń (tak też: wyrok SA w Szczecinie z dnia 14.05.2015 r., I ACa 16/15).

Jeżeli uznamy klauzule indeksacyjne za niedozwolone postanowienia umowne, to należy w to miejsce wprowadzić inne zasady ich określania, nie zaś zastosować skutek nieważności. Nie można się zgodzić z poglądami, że umowy tego rodzaju nie stanowią umowy kredytu. Zdaniem Sądu umowa zawiera elementy określone w Prawie Bankowym. Występowanie nieprecyzyjnych zapisów odnośnie zasad oprocentowania czy indeksacji winna być rozpatrywana w świetle art. 385¹ kpc a skutkiem wyeliminowania tego zapisu umownego winna być bezskuteczność danej klauzuli w stosunku do konsumenta nie zaś jej nieważność. Kwestią otwartą jest natomiast czy uczynimy to w oparciu o zasadę nominalizmu (kredyt byłby traktowany jako złotówkowy) czy też zastosujemy inny mechanizm.

Konkludując w ocenie Sądu, co już wyżej omówiono, zawarta pomiędzy stronami umowa kredytowa była ważna.

W dalszej kolejności Sąd odniesie się do kwestii abuzywności zapisu § 7 ust. 4, § 9 ust. 2, § 13 ust. 7 Regulaminu. W świetle art. 385¹ § 1 k.c. uznanie konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone wymaga ustalenia kumulatywnego wystąpienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, tj. kontrolowane postanowienie umowy zawartej z konsumentem: - nie było postanowieniem uzgodnionym z nim indywidualnie; - nie było postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron; - kształtowało prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Kodeks cywilny w treści przepisu art. 22¹ pod pojęciem konsumenta wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalności gospodarczą lub zawodową. Nie było kwestionowane że powodowie są konsumentami w rozumieniu przytoczonego wyżej przepisu.

Dokonanie oceny, czy dane postanowienie umowne było indywidualnie uzgodnione przez strony umowy wymagało zatem zbadania procedur obowiązujących w pozwanym banku i dotyczących procesu udzielania kredytów hipotecznych oraz przebiegu tego procesu w toku zawierania umowy kredytowej. Podkreślić należało, że ciężar

udowodnienia indywidualnych uzgodnień spoczywa na tym, kto się na nie powołuje (art. 385¹ § 4 k.c.). W niniejszej sprawie będzie to pozwany, gdyż wykazanie faktu indywidualnego uzgodnienia postanowień uchyla możliwość ich kontroli na podstawie przepisów art. 385¹ - art. 385³ k.c. Podkreślić należy, że użyte w treści przepisu art. 385¹ § 3 k.c. sformułowanie „rzeczywisty wpływ” konsumenta na treść postanowienia, za nieuzgodnione indywidualnie trzeba uznać postanowienie, które konsument wybrał spośród kilku zaproponowanych przez przedsiębiorcę, a zatem takie które nie były przedmiotem pertraktacji między stronami, czyli tzw. klauzule narzucone. Inna interpretacja prowadziłaby do sytuacji, w której drogą takich alternatyw przedsiębiorca mógłby praktycznie pozbawić konsumenta

ochrony przewidzianej w treści przepisów art. 385¹ - art. 385 ³ k.c. Stąd też „rzeczywisty wpływ” konsumenta na treść postanowienia nie ma miejsca, jeżeli jest ograniczony przez jego kontrahenta w ten sposób, że konsument dokonuje wyłącznie wyboru spośród alternatywnych klauzul sformułowanych przez przedsiębiorcę (por. w tym zakresie M. B., System prawa prywatnego, Tom 5, str. 762-763). Ponadto, w ocenie Sądu, okoliczność że konsument znal treść danego postanowienia i rozumiał je, nie przesądza o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Konieczne byłoby wykazanie, że konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego. Przyjęcie natomiast takiego wpływu byłoby możliwe wówczas, gdyby konkretny zapis był z konsumentem negocjowany (tak też trafnie Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 06 kwietnia 2011 roku, I ACa 232/11).

Stosownie do wskazanego wyżej przepisu art. 385¹ kc kryterium oceny decydującym o uznaniu klauzuli za niedozwoloną jest kształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W piśmiennictwie oraz judykaturze dominuje pogląd, że klauzula dobrych obyczajów, podobnie jak klauzula zasad współżycia społecznego, nakazuje dokonać oceny w świetle norm pozaprawnych, przy czym chodzi o normy moralne i obyczajowe, powszechnie akceptowane albo znajdujące szczególne uznanie w określonej sferze działań, na przykład w obrocie profesjonalnym, w określonej branży, w stosunkach z konsumentem. Szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Im powinny odpowiadać zachowania stron stosunku, także w fazie przedumownej. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązku konsumenta, nie pozwalając mu na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Tak w szczególności kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładają uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy (por. M. Bednarek /w:/ System prawa prywatnego, t. 5, s. 662-663; W. Popiołek /w:/ K. Pietrzykowski, Komentarz t. I, 2005, art. 385¹, nb 7; K. Zagrobelny /w:/ E. Gniewek, Komentarz, 2008, art. 385¹, nb 9). W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. (I CK 832/04, Pr. Bank. 2006, nr 3, s.8) Sąd Najwyższy stwierdził, że „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Podobnie w wyroku z dnia 3 lutego 2006 r. (I CK 297/05, Wokanda 2006, nr 7-8, s. 18) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że

przepis art. 385¹ § 1 zd. 1 k.c. jest odpowiednikiem ar. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13/WE, stanowiącym, że klauzulę umowną, która nie została uzgodniona indywidualnie, należy uznać za niedozwoloną, jeżeli naruszając zasadę dobrej wiary, powoduje istotną i nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków kontraktowych na niekorzyść

konsumenta. Dla uznania klauzuli za niedozwoloną, zgodnie z przepisem art. 385¹ § 1 k.c., poza kształtowaniem praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, musi ona rażąco naruszać jego interesy. Należy przy tym uwzględnić nie tylko interesy o wymiarze ekonomicznym, ale inne, zasługujące na ochronę dobra konsumenta, jak jego czas, prywatność, poczucie godności osobistej czy satysfakcja z zawarcia umowy o określonej treści (por. M. Bednarek /w:/ System prawa prywatnego, t. 5, s. 663; E. Ł., Prawo umów konsumenckich, s. 341). Przyjmuje się, że postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiega od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. Sąd Najwyższy stwierdził, że „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Ocena stopnia naruszenia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kryteriów przedmiotowych jak i podmiotowych (wyrok z dnia 13 lipca 2005r. /I CK 832/04, Lex). Sąd Rejonowy w pełni podziela powyższe poglądyjudykatury.

Skutkiem zastosowania w umowie lub wzorcu klauzuli niedozwolonej jest brak mocy wiążącej tego postanowienia, przy zachowaniu skuteczności innych części umowy lub wzorca. Takie rozwiązanie jest zgodne tak z orzecznictwem krajowym i (...) a jednoczesne i należy uznać za najbardziej racjonalne i zgodne z zasadą utrzymania stosunków umownych.

Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będącej przedmiotem oceny Stosowanie (art. 38s² k.c.).

W tym miejscu należy stwierdzić, że ocena, czy konkretny zapis umowy stanowił klauzulę abuzywną, czy też nie, jest dopuszczalna także podczas rozpoznawania każdej sprawy cywilnej dotyczącej konkretnego stosunku obligacyjnego, czyli w toku tzw. kontroli in concreto, nie zaś wyłącznie w trakcie tzw. kontroli in abstracto dokonywanej przez Sąd

Ochrony Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu odrębnym w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 479³⁶- 479⁴⁵ k.p.c.).

Treść kwestionowanych przez powodów klauzul brzmiała następująco: „w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wyplata kredytu następowała w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu” (§ 7 ust. 4) oraz „w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, raty kredytu podlegające spłacie wyrażone były w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane były z rachunku bankowego o którym mowa w ust. 1 według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu” (§ 9 ust. 2).

Sąd nie może nie dostrzegać w niniejszej sprawie, że zapisy tożsame z zakwestionowanymi w niniejszej sprawie były oceniane przez Sąd Ochrony konkurencji i Konsumentów i wpisane pod pozycjami 3178 i 3179 w rejestrze klauzul niedozwolonych. Jak już sygnalizowano, uznanie konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone wymaga ustalenia kumulatywnego wystąpienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, 1j. kontrolowane postanowienie umowy zawartej z konsumentem nie było postanowieniem uzgodnionym z nim indywidualnie; nie było postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron; kształtowało prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Nie ulega wątpliwości, iż powodowie, występujący w sprawie jako konsumenci w rozumieniu art. 22¹ k.c., nie mieli realnej możliwości negocjowania kształtu spornych klauzul, w istocie więc zostały one powodom narzucone.

Pozwany dążył do wykazania za pomocą przeprowadzonego z jego wniosku dowodu z postaci zeznań świadków, że klienci banku mogą podejmować próby w zakresie negocjowania postanowień umowy, czy też regulaminu. Abstrahując od już omówionych we wcześniejszych rozważaniach okoliczności związanych z brakiem możliwości ustalenia, że treść zeznań świadków odnosiła się do sytuacji powodów, w ocenie Sądu niejako potwierdzili oni niewielki margines dopuszczalnej negocjacji warunków umowy, co nie jest wystarczające do uznania, iż klient ma rzeczywisty i realny wpływ na jej ostateczny kształt. Nawet zaznaczenie we wniosku kredytowym waluty waloryzacji przez konsumentów nie przesądza o uznaniu, że zapisy umowne były indywidulanie uzgodnione. Może oznaczać jedynie, że wybrano jeden z produktów oferowanych przez Bank. Jak wynika z ustaleń poczynionych w sprawie powodowie uzyskali kwotę 422.000 zł. Kwota i waluta kredytu została ustalona, a umowa zawierała ponadto uregulowanie szczególne, iż kredyt zostanie indeksowany do waluty obcej. Sama indeksacja zdaniem Sądu jest dozwolona i nie przeczy prawni to w relacjach z konsumentem te zapisy winny być szczegółowo wyjaśnione i sprecyzowane w trakcie negocjacji i zapisane w umowie oraz regulaminie. Zdaniem Sądu pozwany nie wykazał w niniejszym postępowaniu, aby pojęcia takie jak kredyt denominowany, kredyt indeksowany do waluty obcej wyrażonej woli uzyskania kredytu w złotych zostały szczegółowo, jasno i precyzyjnie przedstawione powodom. Nie wystarczyły ogólnikowe pouczenia że powodowie zostali zapoznani z ryzykiem kursowym, co niewątpliwie miało przełożenie na decyzję powodów o zaakceptowaniu takiej konstrukcji kredytu. Reasumując nie budzi wątpliwości sądu, że postanowienia dotyczące mechanizmów indeksacji nie były z powodami indywidualnie negocjowane, nie mieli oni rzeczywistego (a w praktyce żadnego) wpływu na kształt tego mechanizmu czy kształt tabeli kursowej stosowanej przez Bank.

Zgodnie z przepisem art. 385¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. W konfrontacji z powyższym, uznać należało, iż pozwany pomimo podjętej próby wykazania indywidualnego uzgodnienia poszczególnych postanowień z powodami, nie sprostał ciężarowi dowodu w omawianym zakresie.

Sąd podziela także argumentację Sądu Najwyższego przytoczoną w wyroku z dnia 19 marca 2015 r. IV CSK 362/14, zgodnie z którą: z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego wynika, że obowiązek zwrotu kwoty kredytu wraz z odsetkami od tego kredytu stanowi essentialia negotii tej umowy. Zatem ustalenie wysokości odsetek kredytowych musi być w umowie określone w sposób jednoznaczny, albowiem stanowi skonkretyzowanie jednego z głównych świadczeń kredytobiorcy z tytułu umowy kredytowej. Nie dotyczyło natomiast głównych świadczeń stron umowy kredytowej, postanowienie dotyczące możliwości wykonywania przez bank praw z niej wynikających (§ 15 ust. 6), a także te postanowienia, które przewidywały indeksowanie kredytu według franka szwajcarskiego (§ 7 ust. 1 i § 11 ust. 4 umowy), albowiem choć dotyczyły one wysokości rat kredytu i pośrednio na jego wysokość wpływały, to stanowiły w istocie zastrzeżoną klauzulę waloryzacyjną, mającą charakter poboczny w stosunku do głównego obowiązku kredytobiorcy w postaci zwrotu kwoty kredytu. Również w doktrynie przeważa pogląd, że klauzule waloryzacyjne nie określają głównego świadczenia stron (vide M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, 15, s, 656).

Jak natomiast podkreśla się w judykaturze, abuzywny charakter mają te postanowienia umowy, z których wynika, że przeliczenia kredytu (ze złotych na franki szwajcarskie) oraz raty kredytu (z franków szwajcarskich na złote) mają następować według tabeli kursowej Banku (w konkretnej dacie oraz godzinie). Bank, redagując wskazane postanowienia, przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem (...) poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego (rozumianego jako różnica pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej). Na mocy wskazanego postanowienia Bankowi zostało przyznane uprawnienie do określania wysokości kursu sprzedaży (kupna) (...), które nie doznawało żadnych ograniczeń (tak też: wyrok SA w Szczecinie z dnia 14.05.2015 r., I ACa 16/15).

W ocenie Sądu „klauzule indeksacyjne” bez wątpienia są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy powodów. Z całokształtu zapisów umownych wynika jednoznacznie, że Bank decydował o brzmieniu konkretnych zapisów a także tylko on miał wpływ na zastosowane mechanizmy. Powodowie zostali wyłączeni z mechanizmu indeksacji poprzez zastosowanie kursów z Tabeli kursów stosowanych przez bank. Treść tych tabel nawet nie była dostępna w dacie zawierania umowy. Konsumenci w relacji z Bankiem byli niewątpliwie stroną słabszą, która faktycznie została obciążona w trakcie trwania długoletniej umowy wieloma obowiązkami, których treść jednostronnie ustalał bank. Taka konstrukcja umowy przewidywała że świadczenie na ich rzecz nigdy nie wzrośnie a ich zobowiązania wobec kontrahenta będą podlegać zmianom chociażby w kontekście kursu waluty. Przy takim ukształtowaniu relacji obu stron powodowie nie uzyskali realnego mechanizmu który pozwalałby im na włączenie się w mechanizm ustalania kursów walut, pozostawało to poza ich wpływem i decyzją. Strony zawarły umowę kredytu i bez wątpienia Bankowi należne są prowizje i wynagrodzenie (zysk). Ma on prawo do uzyskania ekwiwalent, nie zaś tylko spłatę kredytu w jego realnej wysokości. Służy temu także przyjęcie w umowie zmiennego oprocentowania. Należności wynikające z umowy kredytu były pobierane samodzielnie przez Bank z rachunku przeznaczonego na spłatę kredytu. Kredytobiorcy ustanowili na rzecz Banku zabezpieczenia w postaci hipoteki kaucyjnej i przelewu wierzytelności z umowy ubezpieczenia nieruchomości. Niewątpliwie ewentualna zmiana waluty kredytu uzależniona była od oceny Banku i wiązała się z kosztami po stronie Konsumentów. Z zapisów umownych wynikało, że nawet wcześniejsza spłata kredytu nie wyeliminuje mechanizmu indeksacji. Wszystkie te elementy wskazują, że prawa i obowiązki stron zostały ukształtowane nierównomiernie. Konsument jest zmuszony do stosowania się do mechanizmów na które nie ma żadnego wpływu, a konsekwencją niezastosowania się może być nawet postawienie całego kredytu w stan wymagalności. Skoro nie przedstawiono powodom tabel kursowych, będących podstawą ustalania kursu, nie wyjaśniono precyzyjnie mechanizmu indeksacji, nie przedstawiono w jasny, klarowny sposób na czym polegają pułapki oferowanego produktu bankowego to Bank wyzyskał swoją dominującą pozycję. Nie było kwestionowane, że powodowie liczyli się ze zmianą oprocentowania czy wysokości opłat, jednakże zostali pozbawieni kontrolowania zasadności tych zmian. W kontekście tych podstawowych braków informacyjnych nie mają w ocenie sądu znaczenia wszelkie dywagacje Banku na temat tego, że stosowany przez Bank kurs nie byl przez niego samowolnie i w oderwaniu od rynku stosowany. Istotne jest, że w dacie zawierania umowy powodowie nie znali metodologii przeliczania swojego zobowiązania nie byli w stanie zweryfikować poprawności a nawet nie znali kwoty jaka pozostawała faktycznie do spłaty. Przy czym należy oceniać to w powiązaniu z czasem zawarcia umowy nie zaś z późniejszymi decyzjami Banku, który stosownie do zmian przepisów prawnych czy też aktualnej sytuacji rynkowej (wobec załamania na rynku walutowym) wprowadzał nowe rozwiązania i doprecyzowanie regulacji odnoszących się do kredytów indeksowanych waluta obcą).

Zdaniem Sądu nie ma żadnej wątpliwości, że taki zapis klauzul indeksacyjnych jakie zostały zamieszczone w umowie i dookreślonych w regulaminie stanowi klauzule niedozwolone.

Stosownie do treści art. 385¹ §2 kc w zw. z art. 410 kc. Pominięte zostaną postanowienia dotyczące metody indeksacji a powodom należy się zwrot nienależnego świadczenia w walucie polskiej. Po wyeliminowaniu abuzywnego postanowienia umownego umowa w pozostałym zakresie obowiązuje i może być wykonywana. Niewątpliwie Bank nie zostanie pozbawiony możliwości uzyskania wynagrodzenia, czemu służy ustalone oprocentowanie (zmienne) oraz prowizja.

Wyeliminowanie indeksacji uznanej za klauzulę niedozwoloną nie oznacza jednocześnie, że kredyt przekształca się w kredyt zlotowy ze wszystkimi konsekwencjami, a więc, że stawką referencyjną jest WIBOR. Wyeliminowanie indeksacji oznacza, że stosujemy inne elementy z umowy, które mogą być w takiej sytuacji zastosowane nawet jeżeli na rynku nie wystąpił by taki kredyt, nikt nie udzieliłby takiego kredytu. Czyli następuje łączenie elementów kredytu złotówkowego ze stopą referencyjną waluty obcej. Postępowanie w tym przypadku nie polega na ustaleniu czy udzielonoby takiego kredytu czy też nie, lecz na ustaleniu czy w sytuacji kiedy pewne postanowienia umowy są niejasne, rażąco naruszają interesy strony powodowej - konsumenta, naruszają dobre obyczaje (poprzez używanie niedookreślonych formuł) stanowią klauzule abuzywne. Przedmiotowe postanowienia dotyczące indeksacji zdaniem Sądu wyczerpują znamiona wskazywane w przepisie określającym warunki do uznania przepisów umownych za klauzule niedozwolone.

Jeżeli walutą do której był indeksowany kredyt byl (...) to najbardziej logiczne i naturalne jest zastosowanie stawki referencyjnej dla tej waluty tj. LIBOR 3M ewentualnie plus marża. W tym miejscu podkreślenia wymaga znaczenie pojęć WIBOR i LIBOR. WIBOR (W. I. R.) to wskaźnik wyznaczający wysokość oprocentowania pożyczek w PLN na polskim rynku bankowym. Jest to stopa procentowa, po jakiej banki na rynku polskim są skłonne udzielać pożyczek w walucie PLN innym bankom, a zatem jest to wysokość oprocentowania kredytów zlotowych na polskim rynku międzybankowym. Koszt pieniądza dla banku, który pozyskuje środki w PLN wyznaczony jest przez stawkę WIBOR. Z kolei LIBOR (L. I. R.) byl pierwowzorem dla ustalenia wartości wskaźnika WIBOR. Jest to stopa procentowa kredytów międzybankowych na rynku londyńskim. Stawka LIBOR dotyczy następujących walut: frank szwajcarski ( (...)), dolar amerykański (USD), euro (EUR), funt brytyjski ( (...)) i jen japoński ( (...)). Koszt pieniądza dla banku, który pozyskuje środki w ww. walutach wyznaczony jest przez stawkę LIBOR. Dywagacje Banku czy biegłego odnośnie rodzajów kredytów występujących na rynku, powiązania konkretnych stawek referencyjnych z daną walutą i możliwości wystąpienia danego produktu w ofercie rynkowej nie ma bezpośredniego skutku dla ustalenia sposobu wyliczenia rat kapitałowo-odsetkowych po wyeliminowaniu niedozwolonej klauzuli indeksacyjnej.

Zgodnie z umową stron z dnia 30 września 2008 roku nr (...) kredyt miał być indeksowany walutą (...), a zatem w § 3 Umowy ustalono, iż oprocentowanie kredytu miało ulegać zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)). W ocenie Sądu postanowienia te pozostały w mocy i dokonując ustalenia należy mieć je za podstawę.

Dlatego też Sąd ustalając wysokość rat kredytu należnych od powodów na rzecz pozwanego oparł się na następujących założeniach:

• początkowe saldo kredytu wynoszące 422.000 zl nie uległo indeksacji do (...) (wobec uznaniu postanowień w tym zakresie);
• kredyt jest oprocentowany według stawki i marży pozwanego wskazanych w umowie i podlega spłacie w ratach wskazanych w umowie (wobec uznania za wiążące pozostałych postanowień umowy).

Nie mają przy tym znaczenia dla powyższych założeń fakt, iż w warunkach rynkowych tak skonstruowany kredyt nie występuje. Istotne jest, że na skutek wyeliminowania klauzuli indeksacyjnej wskazanej w umowie jako abuzywnej należało ustalić zobowiązanie powodów w oparciu o pozostałe elementy ważnej umowy kredytowej. Zatem kredyt winien być spłacany w złotych polskich przy oprocentowaniu LIBOR 3M jako sankcja z powodu wyeliminowania niedozwolonych klauzul umownych.

Wobec powyższego Sąd ustalając kwotę należną rat kredytu oparł się na wyliczeniach zawartych w pierwszej opinii biegłego. Łączna wartość rat kredytu (kapitału i odsetek), które H. O. i J. O. zobowiązani byli uiścić na rzecz MBHH Bank (...) do dnia 24 marca 2015 roku w oparciu o umowę z dnia 30 września 2008 roku nr (...), zakładając, ze początkowe saldo kredytu wynoszące 422.000 zl nie uległo indeksacji do (...), kredyt jest oprocentowany według stawki i marży wskazanych w umowie kredytowej, kredyt podlega spłacie w ratach wskazanych w umowie kredytowej - to 94.212,60 zł. W okresie od uruchomienia kredytu 24 października 2008 roku do 24 marca 2015 roku powodowie dokonali spłat kredytu w polskich złotych w łącznej kwocie 130.002,15 zł. Różnica pomiędzy wysokością faktycznych spłat, a kwotą spłat bez indeksacji do (...), według stawki, marży i rat wskazanych w kredycie wyniosła 35.789,55 zł (opinia biegłego k. 374-38sv). Nie można było zastosować do powyższego obliczenia stawki WIBOR, albowiem ten element nie został przewidziany w umowie kredytowej łączącej strony. Zmiany takie władne są wprowadzić jedynie strony umowy, natomiast Sąd nie jest władny w niniejszym postępowaniu dokonywać zmiany łączącej strony umowy. Nie było to przedmiotem żądania pozwu, zatem nie może być rozważane przez Sąd, który w niniejszym postępowaniu nie jest władny do tak dalece idącej modyfikacji postanowień umownych. Jeszcze raz należy podkreślić, że na skutek uznania konkretnego postanowienia za abuzywne należy je wyeliminować i umowę utrzymać przy zastosowaniu innych jej elementów, które abuzywne nie są.

Nie budzi wątpliwości, że regulowanie należności przez powodów zgodnie z harmonogramem banku, miało na celu uniknięcie przymusu w postaci naliczania dodatkowych odsetek, wystawienia przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego, czy wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Powodowie działali w celu ochrony własnych praw podmiotowych. Przewidziane w umowach kredytowych zabezpieczenia banku na wypadek niewywiązywania się przez kredytobiorcę ze swoich zobowiązań stwarzają przecież po stronie klienta banku pewien stan zagrożenia, z którym spełniający świadczenie musi się liczyć (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 listopada 2005 r., II CK 177/05, Lex 346049). Nie bez znaczenia był też ustalony w umowie sposób spłaty kredytu. To nie powodowie co miesiąc przelewali środki tytułem spłat, ale bank pobierał środki z rachunku powodów na podstawie zlecenia (§ 9 umowy) na podstawie nieodwołalnego pełnomocnictwa. Zatem nie zachodziły podstawy z art. 411 kc.

Nie zasługuje na uwzględnienie podniesiony zarzut przedawnienia. Stosownie do art. 118 kc jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Zdaniem Sądu nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko pozwanego, że kwoty pobrane przez pozwanego z rachunków powodów stanowiły świadczenia okresowe. Okresowy charakter świadczenia winien wynikać z istoty stosunku prawnego łączącego strony. Tymczasem w zakresie objętym orzeczeniem Sądu, pobieranie nadmiernie wysokich „odsetek” w ogóle nie miało podstawy prawnej. Takie jednostronne działanie pozwanego, choć istotnie następowało w pewnych interwalach czasowych, nie nadaje temu przesunięciu majątkowemu charakteru świadczenia okresowego, dokonywanego w wykonaniu zobowiązania o takim samym, okresowym charakterze. Powodowie dochodzą odszkodowania, a jako miernik wybrali nadpłacone odsetki, co nie oznacza jednak, że ich roszczenie jest roszczeniem okresowym. Tym samym roszczenie o zapłatę przedmiotowej kwoty podlega przedawnieniu według ogólnego dziesięcioletniego terminu przedawnienia, a nie zaś terminu trzyletniego odnoszonego do świadczeń okresowych.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie od kwoty zasądzonej Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Charakterystyka obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego wskazuje, że jest to roszczenie bezterminowe. Termin zwrotu bezpodstawnie potrąconego świadczenia nienależnego wyznacza termin określony w wezwaniu do zapłaty, względnie termin wyznaczony na podstawie okoliczności jako odpowiedni w razie braku określenia terminu w wezwaniu. Wezwanie zostało doręczone dnia 4 grudnia 2015 roku z wyznaczonym 7 dniowym terminem płatności czyli do 11 grudnia 2015 roku. Należało zatem zasądzić odsetki ustawowe od dnia 12 grudnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz wobec nowelizacji przepisów, odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 35.789,55 zł z odsetkami ustawowymi za okres od 12 grudnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz ustawowymi za opóźnienie od 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie oddalając powództwo.

Powództwo zostało oddalone w zakresie odsetek ponad orzeczone, oraz w zakresie żądania przedstawienia rozliczeń i harmonogramu. Jeśli chodzi o rozliczenie na przyszłość to nie jest to rola przedmiotowego procesu i Sąd w niniejszym postępowaniu nie rozstrzyga o całości stosunku, nie mając ku temu podstaw prawnych. Jeżeli chodzi o przedstawienie rozliczenia dotychczasowych spłat kapitałowo odsetkowych to harmonogram został stronom przedstawiony, natomiast modyfikacji tych kwestii dokonał Sąd w oparciu o opinię powołanego w sprawie biegłego sądowego posiadającego wiedzę specjalistyczną, a zatem zbędne stało się przedstawienie takiegoż harmonogramu przez stronę pozwaną.

Ponieważ żaden przepis prawa nie przewiduje solidarności wierzycieli w niniejszej sprawie, Sąd oddalił powództwo także w zakresie solidarnego zasądzenia żądanej kwoty na rzecz powodów.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. zgodnie z którym, Sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Powodowie ustąpili ze swoim żądaniem w nieznacznym stopniu, dlatego też Sąd obciążył w całości kosztami procesu stronę pozwaną. Powodowie ponieśli koszty procesu w łącznej wysokości 8.712,33 zł, w tym: kwotę 1.000 zł tytułem opłaty od pozwu (art. 13 ust. la ustawy z dnia 28 lipca 2008 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. z 2016 r., poz. 623, t.j.), kwotę 2.878,33 zl tytułem kosztów wynagrodzenia biegłego, kwotę 4.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego których wysokość została ustalona na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za adwokackie (Dz. U. 2015 r., poz. 1800) wraz z opłatami skarbowymi od udzielonych pełnomocnictw w kwocie 34 zł ustalone na podstawie części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz. U. 2015, 783 t.j.). Rozstrzygnięcie o kosztach zawarto w punkcie III sentencji wyroku.

Z uiszczonych przez powodów zaliczki (k.280, 474) na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego pozostała niewykorzystana kwota 621,67 zł, którą Sąd nakazał zwrócić powodom na podstawie art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (punkt V sentencji wyroku).

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSR Joanna Jezierska

ZARZĄDZENIE

Opis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

SSR Joanna Jezierska