Dnia 25 stycznia 2017 r.
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
sygn. akt I C 1750/16
Sąd Rejonowy dla Warszawy- Woli w Warszawie Wydział I Cywilny,
w składzie:
Przewodniczący: SSR Krzysztof Tarapata
Protokolant: Zuzanna Szałkowska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 stycznia 2017 r. w dniu. 11 stycznia 2017 r.w .Warszawie
sprawy z powództwa
przeciwko S.A. z siedzibą w Warszawie,
o zapłatę
I. zasądza od pozwanego S.A. z siedzibą w-W-na rzecz powódki kwotę 42.459,14 zł : (czterdzieści dwa tysiące czterysta pięćdziesiąt dziewięć złotych 14/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 13 października 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;
II. oddala powództwo w pozostałym zakresie;
III. zasądza od pozwanego z siedzibą w Warszawie, na rzecz powódki kwotę 2.917,00 zł (dwa: tysiące dziewięćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.400, 00 (d wa tysiące czterysta złotych 00/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;
IV. nakazuje pobrać od pozwanego S.A. z siedzibą w Warszawie, na rzecz Skarbu Państwa - Kasy Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie kwotę 1.623,00 zł (tysiąc sześćset dwadzieścia trzy złotych 00/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych; od których powódka została zwolniona.
Uzasadnienie
wyroku z dnia 21 stycznia 2017 r.
W pozwie 7. dnia 20 października 2015 r. powódka wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego S.A. na podstawie art. 471 k.c, kwoty 42.460,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty, motywując to okolicznością, iż postanowienia dotyczące określania wysokości kursu walut stanowią niedozwolone klauzule umowne oraz tym, że powódka została wprowadzona w błąd przez pracowników banku, których zapewnienia doprowadziły do zawarcia niekorzystnej umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do GIF, co było wynikiem niezachowania obowiązków informacyjnych wobec konsumenta. Ponadto powódka zgłosiła w pozwie dwa żądania ewentualne. W pierwszym z tych żądań, powódka domagała się na podstawie art. 58 § 2 k.c. w zw. z. art. 189 k.p.c. ustalenia nieważności całej umowy kredytu albo unieważnienia ' umowy kredytu albo ustalenia nieistnienia umownego stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu. W drugim żądaniu ewentualnym powódka domagała się ustalenia, że kredyt hipoteczny powinien być spłacony po kursie GIF z daty jego udzielenia tj. 2.1450 zł. W uzasadnieniu pozwu powódka jako podstawę żądania zapłaty wskazywała też przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, (pozew - Ł 2-7)
W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany podnosił, iż w sprawie niniejszej brak jest podstaw do zastosowania art. 471 k.c,, zaś twierdzenia powódki o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania przez bank są nieuzasadnione. Pozwany wskazywał też, iż wbrew twierdzeniom powódki, pobranie przez bank prowizji z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu miało podstawy w łączącej strony umowie, zaś zmiany regulaminu w tym zakresie nastąpiły już po spłacie kredytu przez powódkę. Ponadto pozwana wywodziła, iż kredyt indeksowany nie stanowi instrumentu finansowego, zaś stosowanie przez banki klauzuli indeksacyjnej jest szeroko stosowane w obrocie, nic było kwestionowane w orzecznictwie, a ponadto możliwość indeksacji kredytu została wskazana w znowelizowanym prawie bankowym. Pozwany wyjaśniał, iż umowa kredytu i stanowiący jej integralną część regulamin wprowadzał dyrektywy, którymi pozwany kierował się ustalając kurs wymiany CIIP/PLN. Wg. pozwanego bank ustalał wspomniany kurs na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym oraz kursów średnich NBP, co oznaczało, że działania pozwanego były zasadniczo weryfikowane zarówno w zakresie kierunku zmian kursu jak i w zakresie stopnia zmiany. Pozwany wskazywał też na brak interesu prawnego w wytoczeniu powództwa w trybie art. 189 k.p.c., m.in. z uwagi na okoliczność, iż wobec spłaty kredytu stosunek prawny przestał istnieć, zaś osiągnięcie przez powódkę skutku jest możliwe w drodze dalej idącego powództwa, np. powództwa o zapłatę, co zostało zrealizowane w pkt. 1 pozwu, (odpowiedź na pozew - k. 61-75)
W piśmie przygotowawczym datowanym na t lipca 2016 r. pełnomocnik powódki podtrzymywał twierdzenie, iż w sprawie znajduje zastosowanie art. 471 k.c., a także, iż pozwany bezpodstawnie pobrał prowizję za wcześniejszą spłatę kredytu, wywodząc’ iż powódka przed dokonaniem całkowitej spłaty uzyskała zapewnienie od pracownika banku iż prowizja nie zostanie pobrana, (pismo -k. 115-117 v.)
Na rozprawie strony podtrzymywały swoje stanowiska wyrażone w pismach (protokoły-k. 122, k 38-140)
Sąd ustalił następujący stan faktyczny: .
W dniu 19 listopada 2007 r. powódka z siedziba w Warszawie będącym poprzednikiem prawny pozwanego siedziba w umowę kredytu hipotecznego nr indeksowanego do CHF (franka szwajcarskiego). Zgodnie z umową bank udzieli! powódce kredytu w kwocie 209 002 42 zł indeksowanego kursem CHF. Równowartość kredytu w przeliczeniu na li linki szwajcarskie wynosiła 97.437,03 CHF pizy założeniu, że całość kredytu uruchomionoby w dacie sporządzenia umowy. Spłata kredytu miała nastąpić w 144 miesięcznych równych ratach kapitałowo - odsetkowych. Oprocentowanie kredytu określono jako zmienne, wynoszące na dzień sporządzenia umowy 5,09 % w7 skali roku, na które składała się sumy obowiązującej stawki DBCHF i stałej marży banku, która wynosiła 2,25 %. Rata kapitałowo- odsetkowa, przy założeniu uruchomienia całości kredytu w dacie sporządzenia liniowy miałaby wynosić równowartość 905,59 CHF. Rzeczywista wysokość rat odsetkowych lub rat kapitałowo - odsetkowych została określona w harmonogramie spłat. Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy kredytu wynosił 74.312,65 zł, bez uwzględnienia ryzyka kursowego. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 5,17 %, przy czym jej ' ostateczna wysokość uzależniona była od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania.
Zgodnie z § 9 ust. 2 umowy kredytu, w dniu wypłaty każdej z transz kredytu, kwota wypłaconych środków była przeliczana do franka szwajcarskiego (CHF) według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów, obowiązującego w dniu uruchomienia środków. Tabela Kursów* określała kursy walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut. Tabela Kursów była sporządzana przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w oliwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP. Była ona sporządzana o godz. 16:00 każdego dnia roboczego i obowiązywała przez cały następny dzień roboczy.
Stosownie do § 10 ust. 3 umowy kredytu, wysokość zobowiązania kredytobiorcy (powódki) była ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej we frankach szwajcarskich - po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w Tabeli Kursów do CHF obowiązującego w dniu spłaty. n 11
W myśl zawartej umowy, z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu Bank był uprawniony do pobrania opłaty w wysokości obliczonej według wzoru zawartego w § 11 ust umowy, jeżeli w okresie krótszym niż 1/3 umownego okresu kredytowania kredytobiorca spłaciłby ponad 90 % wypłaconej kwoty kredytu.
Oprocentowanie kredytu było zmienne i ulegało zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu DBCHF. Indeks DBCHF dla każdego miesiąca obliczany był jako średnia arytmetyczna Stawek L1BOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę. Indeks DBCHF miał ulegać zmianie w okresach miesięcznych i obowiązywać od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość Indeksu byłaby różna od obowiązującej stawki Indeksu DBCHF o przynajmniej 0,1 punktu procentowego i miała obowiązywać od pierwszego kalendarzowego dnia miesiąca, (niesporne, umowa - Ł 20 — 2 Jv.) u
Przed zawarciem umowy kredytu, w dniu 5 października 2007 r. powódka złożyła oświadczane, iż po zapoznaniu się z występującym ryzykiem kursowym oraz ryzykiem wynikającym ze zmiennej stopy procentowej, wnosi o udzielenie kredytu indeksowanego do waluty obcej, (niesporne, oświadczenie - k 82) 7 r
Kwota udzielonego powódce kredytu wyniosła 209.002,42 zł. Na kwotę tą złożyły się:
200.000,00 zł wypłacone powódce na cele mieszkaniowe, 2.090,02 zł przeznaczone na opłacenie składki ubezpieczenia OC, 2.508,03 zł przeznaczone na opłacenie składki ubezpieczenia OWH, 4.180,05 zł przeznaczone na opłatę z tytułu objęcia ubezpieczeniem od utraty wartości nieruchomości, 224,32 zł przeznaczone na opłatę sądową od wniosku o ustanowienie hipoteki. Kwota 200.000,00 zł została wypłacona powódce w 4 transzach; pierwsza w wysokości 81.596,00 zł (22.320,0 zł + 59.276,00 zł) w dniu uruchomienia kredytu tj. 29 listopada 2007 r., druga w wysokości 39.468,00 zł w dniu 14 kwietnia 2008 r., trzecia w wysokości 39.468,00 zł w dniu 16 kwietnia 2008 r., czwarta w wysokości 39.468,00 zł w dniu 8 sierpnia 2008 r, (niesporne, harmonogram - k. 26, historia spłaty kredytu ~ k 108-109, wydruk szczegółowych danych dotyczących kredytu - k. 27, historia spłaty - k. 27 v.)
W związku z realizacją umowy kredytu, powódka zapłaciła pozwanemu bankowi w przeliczeniu na PLN łącznie kwotę 251.557,26 zł. Ostatnia rata została zapłacona w dniu 21 września 2011 r. (Okoliczność bezsporna, twierdzenia powódki w tym zakresie - uzasadnienie pozwu - k. 3, zestawienie - k. 29 v,, nie zostały zakwestionowane przez pozwanego. Z historii spłaty kredytu ~-k. 109 wynika, że powódka w przeliczeniu na złotówki wpłaciła łącznie 241.434,00 zł, jednakże równocześnie z historii wpłat wynika, iż w dniu 29 sierpnia 2011 r. - Ł 109 rubryka 4 od dołu, powódka uiściła na rzecz pozwanego sumę 3.000,00 CHF, która w zestawieniu nie została przeliczona na PLN. Należy przyjąć, iż suma 3.000,00 CHF po przeliczeniu na PLN powiększa wskazaną w historii spłaty kredytu kwotę 241.434,00 zł do kwoty nie niższej niż wskazanej przez powódkę, tj. 251.557,26 zł) ,
W dniu 30 września 2008 r. powódka wpłaciła na rzecz pozwanego banku tytułem wcześniejszej spłaty kredytu kwotę 200.000,00 zł. Pozwany bank pobrał od tej kwoty przewidzianą w § 11 ust. 2 umowy opłatę z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu w wysokości 3.515,04 CHF (franków szwajcarskich), (niesporne, historia spłaty kredytu - k. 108-109)
Przed dokonaniem spłaty kwoty 200.000,00 zł powódka dowiadywała się w pozwanym banku, czy zostanie od niej pobrana opłata z tytułu wcześniejszej spłaty. Uzyskała od pracowników banku, w tym od ustne i telefoniczne zapewnienie, że nie zostanie od niej pobrana żadna opłata za .wcześniejszą spłatę kredytu. Po pobraniu przez pozwanego opłaty, powódka wnosiła ó zwrot tej opłaty, jednakże pozwany nie wyraził na to zgody, (zeznania powódki — k 139, płyta CD -k. 141, pismo banku - k. 28)
Zarządzeniem nr dnia 17 października 2008 r. Prezes Zarządu pozwanego banku dokonał zmian w „Tabeli prowizji za czynności bankowe oraz opłat za inne czynności” oraz w Tabeli prowizji i opłat. Jedną ze zmian było wprowadzenie zapisu, iż za przedterminową spłatę kredytu nie pobiera się prowizji. W piśmie z dnia 17 października 2008 r. pozwany poinformował powódkę, iż doszło do zmiany Tabeli prowizji i opłat, zaznaczając, że Bank odstąpił od pobierania opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego. Do pisma załączono nową Tabelę prowizji i opłat. Powódka zinterpretowała treść otrzymanego pisma jako odpowiedź na jej wniosek o zwrot pobranej opłaty z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu. Oczekiwała na zwrot opłaty, co nie nastąpiło, (zarządzenie - k. 83-83v, pismo banku - k 28 v, / 94, zeznania powódki - k 139, płyta CD - k 141, pismo powódki-k 92-93, pismo banku-k 95)
Przyczyną zaciągnięcia przez powódkę kredytu w pozwanym banku była potrzeba sfinansowania nabycia nowego mieszkania. Na wcześniejszą spłatę kredytu powódka zdecydowała się z uwagi na niespodziewany i zaskakująco dla niej duży wzrost sumy kredytu do spłaty w efekcie zastosowania indeksacji do CHF. Wedle obliczeń powódki, po upływie około miesiąca od wypłaty ostatniej transzy kredytu, kwota do spłaty w przeliczeniu na PLN powiększyła się o ok. 12 tyś zł na skutek wzrostu kursu CHF. Środki na wcześniejszą spłatę kredytu powódka uzyskała ze sprzedaży swojego starego mieszkania. Powódka wskazała, iż nie zawarłaby umowy kredytu, gdyby została należycie poinformowana o ryzyku kursowym, gdyby była świadoma, iż na skutek indeksacji kredytu do franka szwajcarskiego rzeczywista suma kwoty do spłaty może ulec znacznemu zwiększeniu, (zeznania powódki - k. 139, płyta CD -Ł141) ' -
Przed zawarciem umowy kredytu powódka nie była szczegółowo informowana o ryzyku związanym z możliwą zmianą kursu CHF. Zapisy umowy kredytu dotyczące indeksacji i ryzyka kursowego (zob. § 1 ust. 1 zd, 2 umowy kredytu - k. 20) były jej przedstawiane przez pracownika banku jako nieistotne kwestie formalne, które są zjawiskiem powszechnym w tego rodzaju umowach. Pracownik banku zapewniał powódkę, że frank szwajcarski jest bardzo stabilną walutą. Powódce nie zostało wyjaśnione zagadnienie związane ze sposobem ustalania kursów CHF na potrzeby indeksacji kredytu, (zeznania powódki - L 139, płyta CD -k. 141) .
W podpisanym przez powódkę w dniu 5 października 2007 r. oświadczeniu o wyborze ' waluty obcej zawarta jest przykładowa sytuacja mająca z założenia uzmysłowić kredytobiorcy ryzyko kursowe. W podanym w oświadczeniu przykładzie zmiana kursu CHF wyniosła 14,11 % i została opisana jako różnica między maksymalnym i minimalnym kursem CHF z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 0,3207 zł. W przykładzie tym obok kwoty.raty kredytu indeksowanego kursem CHF zwiększonej na skutek wzrostu kursu o 14,11 % nie podano kwoty raty porównywanego kredytu w PLN, czyniąc w to miejsce adnotację „nie dotyczy”, {oświadczenie - k. 82)
Przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie, wnioskiem z dnia 13 sierpnia 2014 r. powódka wystąpiła do Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej w przedmiocie zapłaty kwoty 42.459,14 zł, dochodzonej niniejszym pozwem. Sprawę zarejestrowano pod sygn. akt II Co 2561/14. Pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone celem umożliwienia zawarcia ugody, wobec czego do zawarcia ugody nie doszło.,(wniosek-k 11-12, protokół - k. 15)
Powódka w chwili zawierania umowy kredytu miała 67 lat i była emerytką. Posiada wykształcenie niepełne wyższe, wykonywała zawód księgowej, (zeznania powódki - k 139 płyta CD 141)
Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dowodów oraz na i .podstawie zgodnych twierdzeń stron. .
Sąd pominął dowód z zeznań świadka (zeznania - k, 138- J - 139, płyta CD k.141), gdyż świadek ten zeznał, iż nie pamięta okoliczności zawierania umowy z powódką. m.in. zeznała, iż nie pamięta, czy informowała powódkę o ryzyku kursowym, czy deklarowała powódce możliwość bezprowizyjnej wcześniejszej spłaty kredytu, ile razy spotykała się z powódką przed podpisaniem umowy, co mówiła o tzw. spreadzie, czy mówiła coś, powódce o dowolności w - ustalaniu przez bank kursu CHF. Świadek zasłaniał się niepamięcią, wyjaśniając, iż od momentu zawarcia umowy upłynęło wiele lat. Zeznania świadka były mało stanowcze, chaotyczne, sprowadzały się do ogólnych stwierdzeń dotyczących jego zwyczajowego sposobu postępowania przy zawieraniu umów z klientami. Tego rodzaju zeznania są bezwartościowe dla niniejszej sprawy.
Sąd zważył co następuje.
Powództwo należało uwzględnić niemal w całości w zakresie zawartego w pkt. 1 pozwu żądania zasądzenia. Oddalenie dotyczy jedynie żądania zasądzenia, w zakresie kwoty 0,86 zł oraz w zakresie odsetek od dnia 13 sierpnia 2014 r. do dnia 12 października 2014 r.
Wobec uznania zasadności żądania głównego brak było podstaw do odnoszenia się w sentencji wyroku do zgłoszonych w powie żądań ewentualnych. Żądania ewentualne podlegałyby rozpoznaniu tylko w razie oddalenia żądania głównego. (zob. fi. Pietrzkowski, Metody/w pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa
2009, s. 278)
Zasadniczą przesłanką uwzględnienia powództwa w zakresie kwoty 42.459,14 zł z odsetkami było ustalenie, iż zawarta między stronami umowa kredytu z dnia 19 listopada 2007 r. jest czynnością prawną nieważną. Podstawą nieważności jest art. 58 § l k.c. w zw. art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, a także w związku z art. 353 k.c.
Zgodnie z art. 69 Prawa bankowego, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cci, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie mi do art. 69 ust 2 pkt. 2 Prawa bankowego, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać m.in. kwotę i walutę kredytu.
W umowie kredytu zawartej w dniu 19 listopada 2007 r. przez powódkę z poprzednikiem prawnym pozwanego kwota kredytu została określona na 209.002,42 zł indeksowane kursem CHF. Równocześnie wskazano hipotetycznie, że gdyby całość kredytu uruchomiono w dacie sporządzenia umowy, równowartość kredytu w CHF wyniosłaby 97.437,03 CHF. Rzeczywista równowartość kredytu w CHF, zgodnie z § 1 ust. 1 umowy, miała zostać określona po wypłacie ostatniej transzy kredytu. Stosownie do § 10 ust. 3 umowy wysokość zobowiązania kredytobiorcy (powódki) była ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej we frankach szwajcarskich - po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w Tabeli Kursów do CHF obowiązującego w dniu spłaty. W dniu wypłaty ostatniej transzy kredytu, tj. 8 sierpnia 2008 r. saldo kredytu wyrażone w CHF wyniosło 100.585,77 CHF, przy czym do tego czasu, począwszy od grudnia 2007 r. powódka spłaciła już 8 rat w wysokościach od 174,34 CHF do337,19 CHF. Różnica w wartościach kredytu w przeliczeniu na CHF w poszczególnych datach wynikała m.in. ze zmian kursu CHF.
Pomimo, iż wskazana w umowie kwota kredytu została określona w walucie polskiej, ustalone przez pozwanego saldo zadłużenia było wyrażane w CHF. Istotna jest przy tym , okoliczność, że wypłacony powódce w złotówkach kredyt został przeliczony na CHF po kursie jednostronnie ustalonym przez pozwanego za pomocą Tabeli Kursów. Tabela Kursów określała kursy walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut. Była ona sporządzana przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na , rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez i NBP. Tabela była sporządzana o godz. 16:00 każdego dnia roboczego i obowiązywała przez cały następny dzień roboczy. Ustalany przez Bank' w Tabeli kurs CHF był powiązany z i kursem średnim NBP: w sposób w umowie wprost nieokreślony. W umowie, czy też w ' załączonych do umowy - stanowiących jej część - dokumentach, nie wskazano przejrzystych mechanizmów, według których Bank będzie określał kurs CHF na potrzeby indeksacji. W istocie zatem Bank pozostawiał sobie w pewnej mierze swobodę w określaniu wysokości głoszonego przez NBP.
Wyżej opisane działanie pozwanego należy uznać za naruszające art. 69 Prawa bankowego. Wskazaną bowiem w umowie kwotę kredytu trudno uznać za jednoznacznie określoną kwotę środków, o jaką chodzi w tym przepisie. Kwota ta została przez strony, a w istocie przez pozwany Bank, określona jedynie w sposób pośredni, poprzez wskazanie kwoty w złotych indeksowanej bliżej nieokreślonym kursem waluty stosowanym przez Bank. Tym samym kwotę kredytu należy uznać za wartość nieokreśloną.
Niewskazanie przez Bank w sposób precyzyjny kwoty kredytu nic było jedynym uchybieniem skutkującym co do zasady niedopuszczalną możliwością jednostronnego kształtowania przez Bank treści stosunku prawnego w czasie jego (rwania. Jak- już wyżej sygnalizowano, Bank w sposób w istocie dowolny, nie określony w umowie w sposób dostatecznie precyzyjny, kształtował również, wysokość kursu, według jakiego obliczane były raty spłaty kredytu oraz bieżące saldo zadłużenia.
Takie ukształtowanie stosunku prawnego jest niezgodne z art. 353 k.c., w myśl którego, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według własnego uznania byleby jego treść lub nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z całą pewnością sprzeciwia się naturze zobowiązania stosunek prawny, którego treść mogłaby być następnie dowolnie kształtowana przez jedną ze stron, SN w uchwale 7 sędziów z dnia 22 maja 1991 r., sygn akt III CZP 15/91.
Zarówno niezgodność z. art. 69 Prawa bankowego, jak i z art. 353* k.c., powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej stosownie do art. 58 § 1 k.c, W myśl tego przepisu, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, W szczególności ten,''iż na - miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy^ Ze względu na wagę naruszeń oraz brak przepisów pozwaląjących zastąpić nieważne postanowienia umowy kredytowej, zawartą między stronami umowę kredytu z dnia listopada 2007 r. należy uznać za nieważną w całości. Nieważnością objęte zostały zapisy dotyczące wysokości kwoty kredytu oraz wysokości zobowiązania powódki i tytułu spłaty kredytu, w tym wysokości rat spłaty kredytu. Są to postanowienia umowy dotyczące głównych świadczeń stron, nie sposób zatem zastosować art.1: 58 § 3 k.c. i pozostawić umowę kredytu w mocy w pozostałej części. Warto zaznaczyć, że poczynione ustalenie stwierdzenia abuzywności zapisów umowy kredytu obejmujących klauzule indeksacyjne (w szczególności § 9 ust 2 oraz § 10 ust. 3), gdyby nic doszło do tych klauzul m elementy umowy sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami ustawy, czyli z art. (59 Prawa bankowego, jak i z art. 3531 k.c. i w elekcie do uznania umowy kredytu za nieważną. Sąd stoi bowiem na stanowisku, iż postanowienie wzorca umowy sprzeczne z bezwzględnie obowiązującym przepisem ustawy, nie może być uznane za niedozwolone postanowienie umowne na podstawie art. 385* § 1 k.c. Postanowienie umowy sprzeczne z bezwzględnie obowiązującym przepisem ustawy, jako niewiążące, nic wywołuje skutku prawnego, a skoro tak, to nic może ono kształtować praw i obowiązków strony nawet w sposób sprzeczny z dolnymi obyczajami. Postanowień nieważnych nie można ocenić pod kątem abuzywności, gdyż byłoby to bezprzedmiotowe, (zob. wyrok SA V Warszawie z dnia 21 maja 20(3 r„ V! ACa 1508/12, uchwala SN z dnia 13 stycznia 2011 r„ III CZP 119/10, wyrok SN z dnia 20 stycznia2011 r., 1CSK218/10)
Na marginesie można wskazać, że gdyby nie doszło do uznania umowy kredytu za nieważną, godne rozważenia byłyby ewentualne skutki uznania klauzul indeksacyjnych za abuzywne. Kwestia, iż klauzule indeksacyjne umożliwiające bankowi ustalanie kursu CHI' w sposób nieokreślony precyzyjnie w umowie, w istocie w dużej mierze dowolny (w sprawie niniejszej § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, w zw. z § 6 ust. I umowy) są zapisami abuzywnymi, wydaje się przesądzona w aktualnym orzecznictwie, (zob. np. wyrok SN z dnia 8 września 2016 r., 11 CSK 750/15, www.sn.nl. wyrok SN z dnia 22 stycznia 2016 r„ 1 CSK 1049/14, www.sn.nl. ale też np. wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2016 r., VI C 1713/15, Portal orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie). Możliwość arbitralnego ustalania kursu CHF przez bank, czyli w istocie jednostronnego kształtowanie treści stosunku prawnego w czasie jego trwania, jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy kredytobiorcy (konsumenta). Okoliczność, iż powódce w sprawie niniejszej przysługuje status konsumenta nie budzi wątpliwości, jest bezsporna, W konsekwencji tego rodzaju zapisy stosownie do ort. 3851 § 1 k.c. nie wiążą konsumenta (powódki). Z kolei zgodnie z art. 385 § 2 k.c. wobec ustalenia abuzywności klauzul indeksacyjnych, strony pozostałyby związane umową kredytu w pozostałym zakresie. Oznaczałoby to, iż umowę kredytu z dnia 19 listopada 2007 r. należałoby rozliczyć między stronami z pominięciem przepisów dotyczących indeksacji do CHF. Należałoby zatem przyjąć, że w istocie jest to kredyt złotówkowy, nie podlega indeksacji do CHF, raty powinny być spłacane w złotówkach i obliczono w odniesieniu do kwoty kredytu w złotówkach (209.002,42 zł) z uwzględnieniem określonej w umowie stawki DBCHF i stałej marży Banku w wysokości 2,25 % (§ 1 pkt. 3 umowy). Tego rodzaju rozliczenie, wymagałoby jednak od strony powodowej inicjatywy dowodowej w ‘zakresie wykazania różnicy między zyskiem Banku osiągniętym poprzez realizację umowy z zastosowaniem klauzul indeksacyjnych a zyskiem Banku który zostałby osiągnięty przy realizacji umowy kredytu z pominięciem klauzul indeksacyjnych. Różnica mogłaby stanowić kwotę możliwą do zasądzenia. W sprawie niniejszej powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nic wykazała żadnej inicjatywy dowodowej we wspomnianym zakresie, wobec czego ,w razie braku podstaw do stwierdzenia nieważności umowy kredytu , i uznania i abuzywności klauzul indeksacyjnych.
Również na marginesie warto zauważyć , że umowa kredytowa w niniejszej sprawie została zawarta w dniu 19 listopada 2007 r. a zatem przed wejściem w życie Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktyko rynkowym, która została uchwalona w ramach implementacji do polskiego porządku prawnego dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów^ na rynku wewnętrznym. Ustawa ta weszła w życie dopiero w dniu 21 grudnia 2007 r., czyli po upływie wskazanej w dyrektywie ostatecznej dacie jej implementacji określonej na 12 czerwca 2007 r. Tym niemniej brak podstaw do zastosowania w sprawie niniejszej czy to zapisów Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym czy to wprost samej dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. („Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych” ). Pomimo zatem, iż z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż po stronie Banku z łatwością można doszukać się zachowań noszących znamiona nieuczciwych praktyk rynkowych w rozumieniu ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. (np. niewłaściwe, niepełne, wprowadzające w błąd, informowanie powódki przez pozwany Bank o warunkach kredytu indeksowanego do franka, w tym o ryzyku związanym z możliwą zmianą kursu oraz o dowolności w ustalaniu kursu CHF przez Bank - zob, ark 4 ust. 1 i 2 ustawy), w zaistniałych okolicznościach nie można stosować przewidzianych w tej ustawie środków.
Wracając do głównych rozważań, w konsekwencji ustalenia, iż zawarta między stronami umowa kredytu jest nieważna stosownie do art, 58 § 1 k.c. w zw. z art. 69 Prawa bankowego jak i z art. 3531 k.c., stwierdzić należy, iż zgodnie z art. 496 k.c. w zw. z art. 497 k.c. strony są zobowiązane do zwrotu otrzymanych w wyniku realizacji umowy świadczeń. Powódka, formalnie rzecz ujmując, mogłaby dochodzić od pozwanego Banku zwrotu całej uiszczonej na jego rzecz sumy, czyli 251.557,36 zł. Musiałaby się przy tym, rzecz jasna, liczyć z ewentualnym żądaniem Banku co do zwrotu tego co sama otrzymała w wynika realizacji nieważnej umowy, czyli zwrotu co najmniej nominalnej kwoty otrzymanego kredytu (209.002,42 zł). Powódka ograniczyła swoje żądanie do różnicy pomiędzy sumą zapłaconych bankowi kwot (251.557,36 zł) a kwotą udzielonego przez bank kredytu w przeliczeniu na PLN (209.002,42 zł), czyli niejako dokonała swego rodzaju potrącenia, wskutek czego z praktycznego punktu widzenia bezcelowe stało się ewentualne wysuwanie przez Bank żądania zwrotu własnego świadczenia.
Różnica między łączną sumą zapłaconą przez powódkę Bankowi (251.557,36 zł) a sumą otrzymaną od Banku (209.002,42 zł) wynosi 42.554,94 zł, czyli nieco więcej niż dochodzi powódka, która określiła swoje żądanie na kwotę 42.459,14 zł (zob. k. 3 wers pierwszy od dołu). Sąd związany przepisem art. 321 k.p.c,, czyli zakazem orzekania ponad żądanie, zasądził jedynie kwotę dochodzoną pozwem, czyli 42.459,14 zł. Warto przy tym zaznaczyć, że wskazana w pkt. 1 pozwu kwota 42.460 zł jest wynikiem zaokrąglenia przez powódkę do pełnego złotego w górę dochodzonej pozwem kwoty 42.459,14 zł.
Odsetki zasądzono na podstawie art. 481 § 1 kx. w zw. z art. 455 k.c. od dnia 13 października 2014 r., tj. od dnia posiedzenia jawnego wyznaczonego w sprawie powódki przeciwko pozwanemu o zawezwanie do próby ugodowej (protokół - k. 15). Jest to pierwsza pewna data, co do której można stwierdzić, że odtąd pozwany powinien był wiedzieć, jakiej kwoty domaga się od niego powódka. Powódka nie wykazała, aby wcześniej doszło do wezwania pozwanego do zapłaty. Brak też daty i dowodu doręczenia pozwanemu odpisu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Z przedstawionego materiału dowodowego wynika, iż pozwana znalazła się w opóźnieniu najwcześniej w dniu 13 października 2014 r. Żądanie zapłaty odsetek za okres od dnia 13 sierpnia 2014 r. do dnia 12 października 2014 r. podlegało oddaleniu.
Nawiązując pokrótce do kwestii pobranej przez pozwany Bank od powódki opłaty z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu, stwierdzić należy, iż gdyby nie doszło do uznania całej umowy kredytu za nieważną, powództwo należałoby uwzględnić przynajmniej w zakresie wspomnianej opłaty wynoszącej 3.515,04 CHF. Wprawdzie strony nie dokonały pisemnej zmiany warunków umowy zakresie wspomnianej opłaty. Jednakże w zaistniałych w sprawie okolicznościach pobranie tej opłaty przez Bank stanowiło nadużycie prawa podmiotowego opisane w art. 5 k.c. Jak wynika z poczynionych ustaleń, powódka była zapewniana przez pracowników Banku, iż opłata nie będzie od niej pobierana. Powódka stwierdziła, że gdyby nie zapewnienia o możliwości wcześniejszej spłaty kredytu bez pobierania opłaty, nie Zdecydowałaby się na taką spłatę. Istotne dla oceny omawianej kwestii pod kątem nadużycia przez Bank prawa podmiotowego jest również i to, że zaledwie kilka dni po pobraniu od powódki opłaty za wcześniejszą spłatę, Bank dokonał zmiany regulaminów i odstąpił co do zasady od pobierania od swoich klientów opłat za wcześniejszą spłatę kredytu.
Warto też dodać, iż wbrew stanowisku strony powodowej, nie sposób doszukać się w okolicznościach niniejszej sprawy podstaw do zastosowania art. 471 k.c. Postępowania pozwanego nie można kwalifikować jako niewykonanie lub nienależyte wykonanie t zobowiązania, skoro - wobec stwierdzenia nieważności umowy - zobowiązanie to nie powstało.
O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. uznając, że powódka uległa tylko co do nieznacznej części swego żądania. Powódce należny jest zatem zwrot kosztów postępowania w całości. Na zasądzone koszty złożyły się: opłata sądowa od pozwu w części uiszczonej przez powódkę tj. 500,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 2.400,00 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.
Ponieważ powódka została zwolniona od opłaty sądowej od pozwu ponad kwotę “k 500,00 zł, częścią opłaty nieuiszczoną przez powódkę, w ostatecznym rozrachunku należało, obciążyć pozwanego, stosownie do art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku (Dz. U. nr 167, poz. 1398 z późn. zm.) w zw. z art. 113 tej ustawy i art. 100 k.p.c. W konsekwencji w pkt. IV wyroku nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.623,00 zł.
